ترکیه و اسرائیل بر سر عادی سازی روابط سیاسی ‘به توافق رسیدند’

ترکیه و اسرائیل به زودی روابط عادی دیپلماتیک خود را از سر خواهند گرفت.

به گزارش «اف‌سی‌ان‌ان» روز جمعه، ۲۰ فروردین (۸ آوریل)، یک مقام وزارت خارجه ترکیه گفت که مذاکرات هیات‌های اعزامی این کشور و اسرائیل در مورد عادی سازی روابط پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته و دو طرف به دستیابی به توافق نهایی نزدیک شده‌اند. آخرین دور مذاکرات در لندن برگزار شده و انتظار می‌رود مذاکره کنندگان دو کشور در جلسه دیگری در آینده نزدیک، توافقنامه مربوطه را نهایی کنند.

ترکیه و اسرائیل در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی از متحدان نزدیک منطقه‌ای یکدیگر بودند و حتی در زمان دولت‌های اسلامگرا در ترکیه هم روابط گرم دو کشور ادامه داشت. از جمله رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، در سال ۲۰۰۵ از اسرائیل بازدید و پیشنهاد کرد بین آن کشور و فلسطینیان میانجیگری کند.

این روابط در سال ۲۰۱۰ دستخوش تغییر شد. در ماه مه آن سال، کشتی امدادرسانی ترکیه به نام ماوی مرمره که به منظور مقابله با محاصره اقتصادی نوار غزه، عازم سواحل این منطقه بود، هدف حمله کماندوهای دریایی اسرائیل قرار گرفت و ده تن از فعالان ترک طرفدار فلسطین کشته شدند. اسرائیل نگران آن بود که موفقیت این کشتی در ورود به آب‌های ساحلی غزه و تحویل محموله خود به فلسطینیان، زمینه ساز اقدامات مشابه شود. حمله به ماوی مرمره باعث سال‌ها تیرگی روابط و تبادل اتهامات بین دو کشور شد. پیش از آن نیز، انتقاد ترکیه از اسرائیل در جنگ غزه (دسامبر ۲۰۰۸- ژانویه ۲۰۰۹) باعث سردی روابط دو کشور شده بود.

به گفته منابع وزارت خارجه ترکیه، هیات اعزامی این کشور به نشست لندن شامل یکی از معاونان این وزارتخانه بود و یکی از مشاوران بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل هم سرپرستی هیات اعزامی آن کشور را برعهده داشت. ظاهرا نخستین دور مذاکرات محرمانه در ماه دسامبر سال گذشته برگزار شد و دور بعدی مذاکرات هم در ماه فوریه در ژنو صورت گرفت. در همان ماه، منابع ترکیه گفتند که دو کشور به سوی دستیابی به توافق “پیش می‌روند.”

پیش از این، اسرائیل نسبت به حادثه حمله به کشتی امدادرسانی ترکیه ابراز تاسف کرده و از این کشور پوزش خواسته است و ظاهرا مذاکرات بر سر پرداخت غرامت هم به نتیجه رسیده است. اگرچه گفته می‌شد که شرط ترکیه برای از سرگیری روابط با اسرائیل، لغو محاصره اقتصادی غزه بوده است به نظر می‌رسد که مقامات ترکیه توضیحات اسرائیل در این زمینه را کافی دانسته باشند.

فلسطینیان تاکید دارند که محاصره غزه مانع از دسترسی مردم عادی به اقلام ضروری شده است اما دولت اسرائیل همواره گفته است که تنها از ورود اقلامی به غزه جلوگیری می‌کند که تندورهای فلسطینی آنها را برای عملیات نظامی علیه اسرائیل به کار می‌گیرند. از جمله این اقلام، برخی مصالح ساختمانی است که برای بازسازی تاسیسات جنگ زده غزه ضرورت دارد اما اسرائیل گفته است شبه‌نظامیان فلسطینی آنها را برای ساختن تونل‌های مرزی و ورود به اسرائیل برای اقدامات نظامی به کار می‌برند.

به گفته برخی ناظران، ترکیه برای از سر گیری روابط با اسرائیل انگیزه های متعددی دارد. از جمله وخامت روابط با روسیه از زمان حضور نظامی آن کشور برای حمایت از دولت سوریه و سرنگونی یک هواپیمای جنگی روسی به ادامه طرح اقتصادی مشترک بین دو کشور آسیب زده و اسرائیل می تواند در این زمینه به ترکیه کمک کند.

همچنین، روسیه تامین کننده عمده گاز مورد نیاز ترکیه است و ممکن است دولت ترکیه در نظر داشته باشد با خرید گاز از اسرائیل، وابستگی به روسیه را کاهش دهد. اختلاف بین ترکیه و برخی دیگر از کشورهای منطقه به خاطر موضعگیری‌های متفاوت آنها در قبال بحران‌های منطقه نیز ممکن است در زمینه احیای روابط دوستانه با اسرائیل موثر بوده باشد.

پس از استقرار دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸، ترکیه کشور اسرائیل را به رسمیت شناخت و با آن روابط سیاسی برقرار کرد. پس از توافق صلح اسلو بین فلسطینیان و اسرائیل در دهه ۱۹۹۰، ترکیه روابط خود با اسرائیل را گسترش داد و دو کشور همکاری نزدیک در زمینه‌های مختلف را آغاز کردند.

هنوز مقامات اسرائیلی در مورد مذاکرات مربوط به از سرگیری روابط با ترکیه اظهار نظری نکرده‌اند.

متبع: بی‌بی‌سی فارسی