«ایگناتیوس مالویان»، از شکنجه تا تقدیس در کلیسای جهانی

در مراسمی بیسابقه در واتیکان، اسقف اعظم ارمنی که ایمان خود را بر سختترین آزمونها پایدار نگه داشت، به جمع قدیسان کلیسای کاتولیک افزوده شد.
در میدان «سنت پیتر» واتیکان، یکی از لحظههای سترگ تاریخ کلیسای کاتولیک رقم خورد. پاپ لئو چهاردهم در مراسمی باشکوه، هفت چهره برجسته مسیحی را به عنوان قدیس معرفی کرد که در میان آنان، نام «ایگناتیوس مالویان» اسقف اعظم ارمنی، درخشید. این مراسم که بیش از ۷۰ هزار نفر از سراسر جهان را گرد خود آورد، نه فقط تجلیل از ایمان شخصی، بلکه تجلی امیدی نو برای مسیحیان ارمنی و کلیسا به شمار میآید.
ایگناتیوس مالویان در سال ۱۸۶۹ در «ماردین» (در امپراتوری عثمانی) به دنیا آمد. نام اصلی او «شکرالله ملکن» بود. از کودکی علاقهمند به مسائل روحانی بود و به صومعه «بانوی بزمار» در لبنان منتقل شد و در آنجا دورههای دینی را طی کرد.
در سال ۱۸۹۶، به خدمت کشیشی منصوب شد و بعدها در جوامع ارمنی در اسکندریه و قاهره، رویکردی فعال در خدمت به مردم داشت. در سال ۱۹۱۱ برگزیده شد تا اسقف اعظم ماردین شود و از آن زمان، در میان مردمان خویش، «خادم و پدر روحانی» شناخته شد.
با آغاز نسلکشی ارامنه، شرایط برای کلیساها و جوامع مسیحی سخت شد. نیروهای عثمانی به بهانههای امنیتی، کلیساها و مراکز مسیحیان را هدف گرفتند. در سوم ژوئن ۱۹۱۵، مالویان همراه با ۲۷ نفر از کاتولیکهای ارمنی بازداشت شد.
وی در دادگاه، تحت فشار فراوان برای انکار ایمان قرار گرفت. اما او به صراحت گفت که حاضر نیست از باور خود دست بکشد، حتی اگر جانش در خطر باشد. ظلم، شکنجه و آزارهای جسمی بر او و دیگر همراهانش روا شد، اما او از ایمان خویش دست نکشید.
گفته شده است که درست پیش از اعدام، مالویان در همان زندان، برای همراهان خود مراسم عشای ربانی به جا آورد و نان مقدس را تقسیم کرد. برخی روایتها میگویند که «ابری از نور گروه را پوشاند» و عطر روحانی در فضا پیچید، گویی شهادت چیزی فراتر از یک مرگ زمینی باشد.
سرانجام در نزدیکی «دیاربکر»، احتمالا در ۱۰ یا ۱۱ ژوئن ۱۹۱۵، ایگناتیوس مالویان به شهادت رسید. در آن لحظات، آخرین کلام او چنین بود: «من برای ایمان و دینم زندگی و جان خواهم داد و به صلیب خداوند افتخار میکنم.»
و سپس گفت: «خدای من، به من رحم کن و روحم را به دستان تو میسپارم.»
فرایند تقدیس مالویان به سالها تلاش و بررسی پیش نیاز داشت. او در سال ۲۰۰۱ توسط پاپ یوحنا پل دوم به عنوان یک شهید، به مقام «مبارک (Blessed) » ارتقا یافت.
در سال ۲۰۲۵، پاپ فرانسیس رای به کاننسازی (تقدیس کامل) او داد. در ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵، در کنسِستوری عمومی در واتیکان، رسما اعلام شد که نام او به همراه شش شخصیت دیگر، در فهرست قدیسان قرار گیرد. تاریخ مراسم تقدیس رسمی، برای روز جاری ۱۹ اکتبر ۲۰۲۵، در میدان سنت پیتر تعیین شد، مراسمی که پاپ لئو چهاردهم ریاست آن را برعهده داشت.
کلیسای ارمنی کاتولیک و جوامع ارمنی در سراسر جهان از این رویداد استقبال کردهاند. در لبنان، رئیسجمهور لبنان دعوت رسمی دریافت کرده تا در مراسم حضور یابد. همچنین رسانههای کلیسایی و حقوق مسیحیان ارمنی در بیانیههای گوناگون، از این تقدیس به عنوان لحظهای تاریخی برای ایمان، یاد کردند.
رسانههای مسیحی جهان، این تقدیس را نه فقط به عنوان رویداد داخلی کلیسا، بلکه به عنوان نشانهای از مقاومت ایمان در برابر ظلم، با علاقه پیگیری کردهاند.
Vatican News در گزارشی مفصل نوشت: «ایگناتیوس مالویان، به عنوان شهیدی بزرگ از میان ارامنه، به زودی قدیس خواهد شد.»
در گزارشهای منتشرشده، تاکید شده که این تقدیس فرصتی است برای باورمندان تا شاهد قدرت شهادت و وفاداری به ایمان باشند، مخصوصا در زمانهایی که فشارها بر مسیحیان در برخی مناطق زیاد است.
پاپ فرانسیس مسیر تقدیس او را تائید و او را «شهید ماردین» نامید. همچنین در کنسِستوری که به بررسی تقدیسها میپرداخت، رسما اعلام شد که نام مالویان و دیگر شخصیتها در فهرست قدیسان در تاریخ اعلامشده درج خواهد شد.
این بازتابها در میان مسیحیان نه تنها عربزبان و ارمنی، بلکه در کلیسای لاتین و جوامع کاتولیک سراسر دنیا، امید و توجه ویژهای برانگیخت.
تقدیس ایگناتیوس مالویان به عنوان قدیس، فرصتی تاریخی است برای بازخوانی معانی شهادت، وفاداری و امید در کلیسا. او نمادیست از انسانی که در سختترین شرایط، ایمان را انتخاب کرد. برای مسیحیان امروز، به ویژه در مناطقی که فشار بر آزادی دینی وجود دارد، این تقدیس یادآور این است که ایمان واقعی زمانی آشکار میشود که انسان حاضر شود جانش را در راه ایمان به خدا فدا کند.
همچنین، این رویداد تاکیدی دوباره بر هویت مسیحی ارمنی و میراث تاریخی آنهاست و نشان میدهد که علیرغم آوارگی، سختی و فشار، ارامنه همچنان به یاد و نام و شهادتهای خود پایبندند. از سوی دیگر، تقدیس مالویان در دورهای که جهان با بحران هویت، تعصب و تقسیمات گرایشی روبهروست، پاسخی است به این سئوال که ارزش شهادت، بزرگترین شاخص یک ایمان ناب است.
ایگناتیوس مالویان، از کودکی در میان کلیسا پرورش یافت، به نقش رهبری رسید، در روزگار ظلم مقاومت کرد و در لحظه پایان، عشق به خدا را بر زندگی خود ترجیح داد. امروز در آستانه تقدیس، نامش همچون چراغی در تاریکی تاریخ میدرخشد.
برای مخاطبان مسیحی، این رویداد یک پیام زنده است: «تا وقتی ایمان داریم، هیچ ظلم ظالم نمیتواند نور ما را خاموش کند. او که تحمل کرد، اکنون به جمع قدیسان پیوسته است و راه او، برای نسلهای آینده چراغ راه خواهد بود.»