آزادی «آفرین مهاجر»، شهروند دو تابعیتی ایرانی ـ آمریکایی
آزادی «آفرین مهاجر» شهروند دو تابعیتی ایرانی ـ آمریکایی، اثبات میکند که فشار بر شهروندان دو تابعیتی ابزار همیشگی بوده اما عدالت همچنان در هالهای از ابهام فرو رفته است.
طبق گزارشهای منتشر شده، آفرین مهاجر شهروند دو تابعیتی ایرانی–آمریکایی، روز شنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۴ با تامین قرار کیفری از زندان اوین آزاد شد. وی پس از بازگشت به ایران و ورود در ۷ مهر ۱۴۰۴ از طریق فرودگاه بینالمللی امام خمینی بازداشت شده بود؛ اما با وجود آزادی، بسیاری از سوالها بیپاسخ ماندهاند: چرا هنوز هیچ اتهام مشخص و موثقی علیه او بهطور رسمی اعلام نشده است.
بازداشت مهاجر در ادامه الگوی شناختهشدهای است که طی سالها مورد انتقاد گروههای حقوق بشری، دولتهای غربی و نهادهای بینالمللی بوده است: استفاده از شهروندان دو تابعیتی بهعنوان اهرم فشار یا ابزار دیپلماتیک.
در بیانیهای از سوی Hengaw Organization for Human Rights آمده است که او بیش از هفت هفته را در بازداشت، بدون هیچ دسترسی قانونی یا اطلاعرسانی مناسب گذرانده و وضعیت قانونیاش همچنان نامشخص بوده است. نهادهایی که موارد مشابه را بررسی کردهاند، این نوع بازداشتها را بخشی از «دیپلماسی گروگانگیری» میدانند؛ یعنی ابزار فشار در عرصه سیاست خارجی برای دستیابی به امتیازات.
بر اساس گزارشها، «رضا ضرابی» پسر خانم مهاجرگفته است که مادرش با پنج اتهام مواجه بوده است: «ایجاد گروه معاند»، «عضویت در گروههای معاند»، «تبلیغ علیه نظام»، «توهین به رهبری» و «توهین به مقدسات»، اما هیچ مدرک یا اطلاع رسمی درباره این اتهامات منتشر نشده است. در حالی که بازداشت بر اساس این اتهامات انجام شده بود، آزادی با تامین قرار وثیقه، نشانهای روشن از ضعف قضایی یا نبود شواهد کافی است.
این وضعیت نه تنها نقض حق دادرسی عادلانه است، بلکه نشان میدهد که کارکردهای قضایی در این نوع پروندهها عمدتا سیاسی و فشارمحور هستند.
به گفته رضا ضرابی، برای مدتی بعد از بازداشت، هیچگونه خبری درباره وضعیت مادرش در رسانهها یا نزد نهادهای حقوق بشری نبود. برخی حتی مدعی «مظلومنمایی» بودند. این سکوت خبری و رسانهای، همراه با فقدان اطلاعات درباره اتهامات، فضای وحشت و انزوای قضایی را تشدید کرد.
بازداشت در فرودگاه، انتقال سریع به زندان، بازداشت در شرایط انفرادی یا در بند زنان و محرومیت از حقوق قانونی، همه مولفههایی هستند که بارها در پرونده دوتابعیتیها دیده شده و حاکی از استفاده از بازداشت بهعنوان ابزار ترس و کنترل است.
آزادی آفرین مهاجر قطعا خبر خوبی است و شاید در کوتاهمدت فشار و نگاه بینالمللی موثر بوده باشد. اما آزادی با تامین قرار کیفری (نه تبرئه یا رفع اتهام) نشان میدهد که پرونده همچنان میتواند باز باشد و این یعنی امنیت واقعی او تضمینی ندارد.
تجربه سالیان گذشته با پروندههایی مانند نازنین زاغری و دیگر دوتابعیتیها، ثابت کرده که اینگونه بازداشتها و آزادیها اغلب در چارچوب بازی سیاسی، فشار و مبادله قرار دارند، نه عدالت و شفافیت.
آزادی آفرین مهاجر اگرچه میتواند نشانهای از تاثیر فشار افکار عمومی و حقوق بشری باشد، اما عدالت واقعی زمانی محقق میشود که اتهامات شفاف شوند، محاکمهای عادلانه در پیش باشد و حقوق دادرسی رعایت گردد.
تا آن زمان، این پرونده نه تضمین امنیت او و نه زنگ بیدارباشی برای رژیم، بلکه نشانهای از ادامه الگوی سرکوب، بازداشت سیاسی و استفاده از انسان به عنوان کارت مذاکره خواهد بود.
