تهدید و تخریب ۳۰۵ منطقه باستانی برای طرح رهبر جمهوری اسلامی

آیت‌الله خامنه‌ای در سفری که در سال ۱۳۷۵ به خوزستان انجام داد دستور داد که ۵۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان خوزستان احیا شود. اجرای این طرح ۳۰۵ منطقه باستانی خوزستان را مورد تهدید قرار داده و برخی از این محوطه‌ها نیز در این مدت تخریب شده‌اند.

مؤسسه «جهاد نصر» که خود را به عنوان یک «مؤسسه غیر دولتی» با «روحیه جهادی» معرفی می‌کند، اما پیشینه آن به «جهاد سازندگی» در دوران جنگ می‌رسد، اجرای طرح احیای ۵۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در استان خوزستان را به عهده گرفته است. استانداری خوزستان، وزارت نیرو، جهاد کشاورزی، وزارت اقتصاد و دارایی از سازمان‌ها و نهادهای دولتی هستند که با مؤسسه جهاد نصر، برای تحقق پیدا کردن دستور رهبری جمهوری اسلامی همکاری می‌کنند.

اجرای طرح رهبری در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسید، در سال ۱۳۸۷ آغاز شد و در سال ۱۳۸۹، در دولت محمود احمدی‌نژاد سرعت گرفت. بودجه این طرح از محل صندوق توسعه ملی در ابتدایک و نیم میلیارد دلار بود، اما به تدریج این مبلغ افزایش پیدا کرد. تنها در سال گذشته ۳۰۰ میلیون دلار دیگر به طرح رهبری اعتبار تعلق گرفت.

تخریب روشمند میراث فرهنگی خوزستان

ابتدا خبرهایی منتشر شده بود مبنی بر اینکه کشاورزان خوزستانی برخی تپه‌های باستانی، برای مثال تپه چغامیش را مسطح کرده‌اند. اما اکنون معلوم شده که تخریب محوطه‌های باستانی استان خوزستان روشمند بوده و به طرح رهبری برای احیای ۵۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی ربط دارد. مناطقی که این طرح در آن‌ها اجرا می‌شود پر از محوطه‌های باستانی‌ست و در همان حال «جهاد نصر» از گرفتن استعلام از سازمان میراث فرهنگی خودداری کرده است. پیامد آن برای میراث فرهنگی ایران گسترده شدن هرچه بیشتر دامنه تخریب‌هاست.

نمونه‌ای از تخریب‌ها:

از سال ۱۳۹۲ تاکنون ده‌ها موحطه باستانی در فاصله اهواز تا شهر ملاثانی در فاز اول اجرای طرح رهبری تخریب شده. قسمتی از یک محوطه بزرگ باستانی در دشت «ارایض» که بیش از ۲۰۰ هکتار وسعت دارد، در نتیجه اجرای بخشی از پروژه نابود شده، در منطقه عبدالخان (الوان) پیمانکار جهاد نصر برای احداث کانال به خاک نیاز داشت و یک تپه باستانی را که به دوره عیلامی – هخامنشی تعلق داشت مسطح کرد.

در منطقه جلیعه و محوطه تاریخی عسکر مکرم هم یک محوطه باستانی توسط «جهاد نصر» تخریب شد. این شرکت در هفت تپه و در حریم مقبره «تپتی آهار»، حاکم عیلامی قصد داشت یک کانال قدیمی را بهسازی کند که با ورود کار‌شناسان میراث فرهنگی، پروژه متوقف شد.

بهسازی کانال‌هایی در محوطه‌های باستانی جندی شاپور و چغابنوت در دزفول نیز با ورود کار‌شناسان میراث فرهنگی متوقف شد. علاوه بر این ویرانگری‌ها، در روستاهای سیدثامر، ابو غریب، بیت حمادی و بیت عجم شوش نیز چندین محوطه باستانی تخریب و مسطح شده است.

فاز دوم: تخریب منابع آب آشامیدنی و میراث فرهنگی

به گفته هاشم بالدی، مدیرکل بحران استانداری خوزستان بارندگی در این استان در سال جاری ۶۵ درصد کاهش داشته است. پیش‌بینی می‌شود که اگر کاهش بارندگی همچنان ادامه داشته باشد، استان خوزستان با بحران آب آشامیدنی مواجه خواهد شد. برای مهار کردن بحران کم‌آبی، استانداری خوزستان دستور داده که از سرشاخه‌های رودخانه‌های استان به جز برای آب آشامیدنی آب برداشت نشود.

حسن علاقه‌بند، معاون اجرایی «جهاد نصر» در نشست خبری دوشنبه ۱۱ آبان ماه خود از وزارت نیرو خواسته است که برای به اجرا درآوردن فاز دوم طرح رهبری آب لازم برای ۵۵۰ هزار هکتار را در اختیار این مؤسسه قرار دهد. در همان حال فعالان میراث فرهنگی از آن بیم دارند که با اجرای فاز دوم این طرح، محوطه‌های باستانی به وسعت سه هزار هکتار در خرمشهر و آبادان و همچنین در منطقه «دهملا» در معرض تخریب قرار بگیرند. محوطه باستانی رامهرمز هم در مسیر اجرای فاز دوم این طرح قرار گرفته است.