آغاز رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا در دیوان لاهه

ایران از آمریکا به دلیل بازگشت مجدد تحریم‌ها و نقض پیمان “دوستی” بین دو کشور که در سال ۱۳۳۴ بین تهران و واشنگتن به امضا رسید، به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت کرده است. صدور نتیجه نهایی ممکن است سال‌ها طول بکشد.

روز دوشنبه پنجم شهریور (۲۷ اوت) پرونده رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا به دلیل بازگشت‌تحریم‌ها در دیوان بین‌المللی دادگستری مستقر در لاهه آغاز می‌شود. مقامات ایران اواخر ماه ژوییه شکایت خود را به دادگاه لاهه ارائه کرده و از قضات این دادگاه خواستند تا به لغو هرچه سریعتر تحریم‌های آمریکا رأی دهند، زیرا این تحریم‌ها منجر به “خسارات غیرقابل جبران” می‌شوند.

ایران در شکواییه خود تأکید کرده، ایالات متحده مجاز به بازگرداندن تحریم‌ها نیست و به همین دلیل تهران خواستار جبران شدن خسارت‌های وارده است.

ایران همچنین بازگشت تحریم‌‌هایی را که با حصول توافق اتمی در سال ۲۰۱۵ از میان برداشته شدند، ناقض عهدنامه دوستی میان ایران و آمریکا می‌داند که ۱۵ اوت سال ۱۹۵۵ بین دو کشور به امضا رسید. پیمان “دوستی و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی” دو سال پس از کودتای ۲۸ مرداد، در زمان ریاست‌جمهوری دوایت آیزنهاور و نخست‌وزیری حسین علاء در تهران میان نمایندگان دولت ایالات متحده آمریکا و دولت شاهنشاهی ایران امضا شد.

به نوشته خبرگزاری فرانسه انتظار می‌رود دادگاه لاهه برای تصمیم‌گیری در مورد پذیرش درخواست تهران برای ابلاغ حکم موقت، به چند ماه زمان نیاز داشته باشد. ابلاغ نتیجه نهایی ممکن است سال‌ها به طول بیانجامد.

عمل به وعده انتخاباتی

دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا ماه مه امسال خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای کشورهای غربی با ایران را اعلام کرد. ترامپ با این حرکت به وعده‌ای عمل کرد که در جریان کارزارهای انتخاباتی خود بارها بر عملی کردن آن تأکید کرده بود.

او در آن دوران توافق هسته‌ای را که در زمان باراک اوباما با ایران به امضا رسیده بود، به شدت مورد انتقاد قرار داده و از آن به عنوان “یکی از بدترین توافق‌های تاریخ آمریکا” یاد کرده بود.

ترامپ همزمان با اعلام خروج آمریکا از برجام تحریم‌هاعلیه ایران را که با امضای برجام لغو شده بود، دوباره احیا کرد. بخش نخست این تحریم‌ها از روز ۶ اوت به اجرا درآمدند و بخش دوم که تحریم‌های نفتی را نیز شامل می‌شود، قرار است از ماه نوامبر اجرایی شوند.

کشورهای اروپایی پیش‌تر از آمریکا خواسته بودند تا پایبندی خود به برجام را حفظ کند. اتحادیه اروپا پس از خروج آمریکا از برجام و برقراری تحریم‌ها علیه ایران، اعلام کرد در اجرای تحریم‌ها با واشنگتن همراهی نخواهد کرد.

مقامات آلمان، فرانسه و بریتانیا همچنین بر لزوم حفظ توافق هسته‌ای با تهران تأکید کردند. با این حال بسیاری از شرکت‌های اروپایی به‌رغم تضمین‌های اتحادیه اروپا به فعالیت خود در ایران پایان داده‌اند.

وکلای دولت آمریکا قرار است روز سه‌شنبه ششم شهریور (۲۸ اوت) موضع این کشور را در دادگاه لاهه مطرح کنند. کارشناسان معتقدند وکلای آمریکا احتمالا صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری برای رسیدگی به این پرونده را زیر سئوال خواهند برد.

دیوان بین‌المللی دادگستری مرجعی برای رسیدگی به اختلافات میان کشورهاست. با این حال کشورها حق دارند صلاحیت این دیوان را به طور کلی یا در اختلافاتی مشخص به رسمیت نشناسند.

ایالات متحده و ایران هیچ‌کدام “صلاحیت اجباری” دیوان را به رسمیت نمی‌شناسند. این بدین معناست که تصمیمات دیوان برای رسیدگی به دعوای حقوقی میان این دو کشور ضمانت اجرایی نخواهند داشت.

منبع: DW