سفر پاپ لئو به لبنان، تقویت امید مسیحیان خاورمیانه و تاکید دوباره بر راهحل دو کشوری
سفر تاریخی پاپ لئو به لبنان، پیام روشنی درباره صلح، همزیستی و ضرورت اجرای راهحل دو کشوری در خاورمیانه ارائه کرد.
سفر پاپ لئو چهاردهم به لبنان تنها یک ماموریت دیپلماتیک نبود، سفر او در لحظهای انجام شد که بخش بزرگی از خاورمیانه با جنگ، مهاجرت مسیحیان، بحران اقتصادی و درگیریهای فرقهای دستوپنجه نرم میکند. برای بسیاری از مسیحیان منطقه، حضور رهبر کاتولیک جهان، یادآور این حقیقت بود که صدای آنان هنوز در مرکز توجه کلیسای جهانی قرار دارد.
این سفر همچنین نمایانگر ورود واتیکان به فاز تازهای از میانجیگری در مناقشه اسرائیل و فلسطین است، بهویژه زمانی که پاپ صریحا اعلام کرد: «همه ما میدانیم که اسرائیل در حال حاضر این راهحل را نمیپذیرد، اما ما آن را تنها راهحل ممکن میدانیم.»
وی همچنین افزود: «ما همچنین با اسرائیل دوست هستیم و تلاش میکنیم صدای میانجیای باشیم که به هر دو طرف کمک کند به سوی راهحلی عادلانه برای همه نزدیک شوند.» این سطح از شفافیت معمولا در سخنان پاپها کمسابقه است و نشاندهنده قصد جدی واتیکان برای فعالتر شدن در حل بحرانهای خاورمیانه است.
یکی از دلایلی که سفر پاپ برای مسیحیان لبنان دارای اهمیت حیاتیست، این است که لبنان آخرین پایگاه جمعیتی قدرتمند مسیحیان در خاورمیانه است. با اینکه کشورهایی مانند عراق، سوریه و فلسطین از نظر تاریخی پایگاههای کهنی برای مسیحیت بودهاند، اما جنگها و مهاجرتها، جمعیت مسیحیان این کشورها را بهشدت کاهش داده است که لبنان در این میان مستثنی است.
پاپ این واقعیت را بهخوبی میداند، به همین دلیل در سخنانش خطاب به مردم لبنان (با وجود فشار اقتصادی و جنگ) گفت که کشور خود را ترک نکنند و برای آینده کشور بمانند و بسازند.
این پیام، برای جامعه مسیحیان لبنان که در دهه گذشته با موج مهاجرت روبهرو بودهاند، معنا و وزن ویژهای دارد. با افزایش تنشها میان حزبالله و اسرائیل، بخشی از مسیحیان لبنان نگران کشیده شدن کشور به جنگی تمامعیار دیگر هستند. حضور پاپ و تاکید او بر صلح و اجتناب از درگیری، پاسخی مستقیم به این نگرانی است.
از نظر کارشناسان واتیکان، برای بیان پررنگ پاپ لئو درباره فلسطین در لبنان سه دلیل وجود دارد:
- لبنان میزبان شمار بزرگی از پناهجویان فلسطینی است. هر تصمیمی درباره فلسطین، چه از نظر امنیتی و چه اجتماعی، مستقیما بر لبنان اثر میگذارد.
- جنگهای اخیر در غزه و جنوب لبنان پیوندی عمیق یافتهاند، به همین دلیل پاپ تلاش میکند نگاه بینالمللی به این دو بحران را از هم جدا نکند.
- واتیکان معتقد است تنها راه محافظت از مسیحیان فلسطین «راهحل دو کشوری» است، زیرا مسیحیان داخلی فلسطین در میان شدیدترین فشارها قرار دارند و بدون ساختار سیاسی پایدار، امنیت آنها همواره تهدید خواهد شد.
پاپ لئو در اشارهای مستقیم به جنگهای سال گذشته گفت: «رهبران لبنان نباید تلاش برای صلح را رها کنند.» این جمله فقط توصیه نیست، بلکه هشدار و درخواست است.
لبنانِ امروز میزبان حملات روزانه اسرائیل، حضور نظامی سنگین حزبالله، حدود یک میلیون پناهجوی سوری و دههای از فروپاشی اقتصادی میباشد. در چنین شرایطی، فقدان اراده سیاسی میتواند کشوری با ساختار مذهبی حساس را کاملا از هم بپاشد.
سفر پاپ برای کلیسای جهانی بدین معناست که: «کلیسا جایگاه تازهای در سیاست ژئوپلیتیک خاورمیانه یافته است. با جنگ اوکراین، جنگ غزه، حملات لبنان و بحران سوریه، واتیکان در حال قرار دادن خود بهعنوان «میانجی اخلاقی» در این میدان است.
همچنین پیامِ امید برای مسیحیان آواره است. مسیحیان عراق، سوریه و فلسطین سالهاست که در معرض تبعیض، خشونت و مهاجرت اجباری بودهاند. حضور پاپ در منطقه، نه تنها نشانه همبستگی بلکه دعوتی برای بازسازی دوباره اجتماعات مسیحی است.»
سفر پاپ لئو از ترکیه تا لبنان به دلیل تقویت گفتوگوی ادیان است. وی طی سخنانی گفت: «ترکیه نمونهای از همزیستی ادیان است. مردم با ادیان مختلف توانستهاند در صلح زندگی کنند. این همان چیزی است که فکر میکنم همه ما در سراسر جهان به دنبال آن هستیم.» این پیام میتواند الگویی برای سراسر خاورمیانه باشد.
سفر پاپ به لبنان یک «رویداد نمادین» نبود، بلکه حامل چند پیام کلیدی است: «واتیکان وارد مرحله فعالتری در سیاست خاورمیانه شده است»، «مسیحیان لبنان تنها نیستند»، «راهحل دو کشوری باید اجرا شود، حتی اگر اسرائیل فعلا نپذیرد»، «لبنان باید از جنگ پرهیز کند و به گفتوگو بازگردد»، « مسیحیان منطقه باید بمانند و امید خود را حفظ کنند.»
با این حال، موفقیت این پیامها به اراده سیاسی داخلی و بینالمللی بستگی دارد. پاپ یک صداست، اما برای تغییر مسیر منطقه، این صدا باید با عمل رهبران جهان همراه شود.
