کلیسایی زخمی، اما برپا ایستاده درارومیه

سهیلا. ش.خبرگزاری اف سی ان ان: بنایی سنگی است.در دامنه یک تپه مشرف به شهر با باغ‌های پر درخت در دو طرفش.اطلاعات موثقی در باره زمان ساختن این بنا در دست نیست، اما همین بس که گفته می شود قدمتی نزدیک به هزار سال دارد.یا شاید هم بیشتر.

در این حال اما مکانی مورد احترام است برای مسیحیان دنیا.

جمعیت نزدیک به ۵۰۰ نفری روستای «جانوسلو» در مجاورت این بنا قدرش را نمی دانند. همگی مسلمان هستند و کسی باور ندارد که تا ۱۰۰ سال پیش جمعیت تمام آشوری و ارمنی این آبادی چه اهمیتی برای این بنای سنگی قایل بودند.

حالا همه آنها به شهرهای اطراف مهاجرت کرده اند یا شاید هم از ایران رفته باشند به کشورهایی که محدودیتی برای مسیحی بودن و پرستش خداوند وجود ندارد.

البته این تغییر پوشش جمعیتی جانوسلو از جایگاه این بنای سنگی که به نام «کلیسای مریم مقدس » شناخته می شود، نمی کاهد.

ازداستانهای سینه به سینه تا حکایت رسانه های داخلی

در مورد انگیزه و زمان ساخت این بنای سنگی داستان های مختلفی سینه به سینه نقل شده است.

برخی قدمت آن را مربوط به زمان خسرو پرویز پادشاه ساسانی می دانند. و بر این باورند که شیرین همسر ارمنی خسرو برای ادای نذرش بعد از شکست رومیان از ایرانیان این کلیسا را بنا کرده است تا عبادتگاهی برای مسیحیان باشد.

داستانی دیگر هم به زمان تولد عیسی مسیح بازمی گردد. گفته می شود که ساختمان این کلیسا در ابتدا آتشکده زرتشتیان بوده اما سه موبد زرتشتی که با هدایت ستاره ای در آسمان و دنبال کردن آن به ولادت عیسی مسیح شهادت می دهند، بعد از بازگشت از سفرشان به اورشلیم، بنای آتشکده را به کلیسا تغییر می دهند. تا بشارت دهنده برای عیسی مسیح باشند.

نگهبان این کلیسا اما اخیرا در گفتگو با خبرگزاری ایسنا گفته است :«این خانه کوچک در واقع محل دفن زنی بسیار مومن است که به مرور زمان زمین‌هایی برایش وقف شده است و بنایی بر گورش ساخته‌اند برای کسانی که در این‌جا شمع روشن و چند دقیقه‌ای در اتاق کوچک فرش‌پوش آن عبادت می‌کنند؛ اما این‌جا همان چیزیست که روی درش نوشته‌اند کلیسای مریم مقدس، که نباید به دیوارهایش سنگ چسباند و نباید با کفش داخل ساختمانش رفت.»

تعبیر این نگهبان و این خبرگزاری اما با داستان هایی که نشان از قدمت و سابقه تاریخی کلیسا دارند، فاصله زیادی دارد.

معماری پارتی و ساسانی در کلیسا

در هر صورت داستان هر چه باشد واقعیت از این حکایت دارد که کلیسای مریم مقدس یا کلیسای ننه مریم از نظر قدمت و بعد ازکلیسای بیت الحم دومین کلیسای جهان است.

این بنا کوچکترین کلیسای ایران هم هست اما اهمیت تاریخی آن را می توان در سفرنامه مارکوپلو مشاهده کرد و اقبال گردشگرانی که جاده های اصلی و فرعی به ارومیه را زیر پا می گذارند تا این بنای مقدس سنگی را ببینند.

با این حال متاسفانه شاهدیم که تیشه مرمت های غیر اصولی بر پیکره این بنا هم فرود آمده و زخم هایی را به یادگار گذاشته است. درصورتی که این کلیسا در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده و آوازه ای بین المللی دارد.

کلیسای مریم مقدس تاکنون بارها مرمت شده و شکل‌ های ناهمگون پیدا کرده‌ است. در سال ۶۴۲ میلادی هم شاهزاده خانم چینی بنام «بافری» برای مرمت این بنا دست به کار شد.

این شاهزاده چینی با پنجاه تن از سران آن کشور در سال ۶۴۲ (میلادی) برای ملاقات با اسقف اعظم “نینوا” به بین النهرین می آیند و از آن جا به ارومیه می روند و مدتی در این کلیسا مقیم می شوند.

این بنا از سنگ و ساروج ساخته شده و در هیچ بخشی از کلیسا اثری از نقاشی و تصاویر مذهبی به چشم نمی خورد.

ساختمان کنونی کلیسای ننه مریم بویژه گنبدها طاقها و پایه‌ های آن بر اساس نظر کارشناسان باستان شناسی متعلق به دوره ساسانی است و معماری داخلی آن آمیزه‌ای از معماری ساسانی و پارتی است.

کلیسای  مریم مقدس ۹ نیمکت دارد و ۹ جایگاه برای اعتراف یا وعظ کشیش، با در ورودی کم‌ ارتفاعی رو به صحن.

در چپ و راست دالان ورودی این کلیسا دو دهلیز با سنگ قبر‌های نوشته شده قرار دارد که محل دفن روحانیان مسیحی بوده‌ است و سنگ قبر فعلی در دهلیزها متعلق به سه تن از رهبران کلیسای شرق آشور و یکی از مبلغان کلیسای اورتودوکس روسیه است.

 در سمت راست محراب دالان تنگ و کوتاهی قرار گرفته که در دیوار راست این اطاق اجاق دیواری تعبیه شده و از آن برای پخت نان مقدس استفاده می‌کردند. در کنار این تنور حوضچه‌ ای سنگی در داخل دیوار برای غسل تعمید کودکان به چشم می خورد.

کلیسای مریم مقدس  دارای صحن نسبتاً بزرگی است. حیاط کلیسا به وسیله دو ورودی به خیابان قدس و کوچه ضلع غربی راه دارد. بخش قدیمی و اکثر ساختمان های کلیسا در ضلع شمالی صحن واقع شده اند.

در مورد قدمت این مکان حرف‌های زیادی هست؛ ‌بعضی می‌گویند اینجا از ۱۳۰۰ سال قبل مکانی برای عبادت روستایی‌های آشوری بوده است،‌ بعضی‌های دیگر اما می‌گویند قدمتش بیش از ۸۰۰ سال نیست.

این بنا یکی از آثار سنگی استان بوده و تمام دیوارها و سقف آن را با سنگهای نامنظم بصورت بسیارماهرانه و در نهایت استحکام ساخته اند . بنا از دو قسمت تشکیل یافته است که شامل ورودی نسبتاً کوتاه و سالن اول نیایش و محراب و اطاقهای اطراف آن است. قسمت بعدی سالن دیگری است که بموازات سالن اول و اطاقهای کوچکی که به پشت محراب ارتباط دارند، قرار گرفته است.

نمای داخلی هر دو سالن ساده بوده و با اندود گچ پوشانده شده است . پوشش سالنها بصورت طاق و گهواره ای و بفرم نیم بیضی و یادآور معماری دوره باستان می باشد. درقسمت پشت ساختمان کلیسا و متصل به آن فضای کوچکی قرار دارد که شامل یک اطاق و دخمه ای در زیر آن می باشد که به منزله چله خانه کلیسا محسوب می شود .

کلیسای مریم مقدس در شهرستان ارومیه واقع شده وزیارتگاه عموم مسیحیان،اعم از آشوری و ارامنه است.

[layerslider id=”31″]