تأیید صلاحیت دیوان لاهه برای رسیدگی به شکایت ایران علیه آمریکا

اکثریت قضات دیوان بین‌المللی دادگستری معتقدند این دادگاه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران علیه تحریم‌های آمریکا را دارد. آمریکا پیشتر گفته بود این دادگاه صلاحیت رسیدگی به شکایت جمهوری اسلامی را ندارد.

جمهوری اسلامی تیرماه ۱۳۹۷ و دو ماه پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌ها، با طرح شکایتی در دادگاه عالی سازمان ملل مستقر در لاهه (دیوان بین‌المللی دادگستری) ایالات متحده را به نقض “پیمان مودت” متهم کرد.

این پیمان یک معاهده دوجانبه دوستی و تجاری است که دو دهه پیش از تاسیس جمهوری اسلامی (۱۳۳۴/ ۱۹۵۵) میان حکومت وقت ایران و دولت آمریکا امضاء شده است.

آمریکا همان زمان اعلام کرد دیوان بین‌المللی مستقر در لاهه صلاحیت رسیدگی به این شکایت را ندارد و به تشکیل این پرونده اعتراض کرده بود.

به گزارش خبرگزاری رویترز، اکثریت قاضیان دیوان بین‌المللی دادگستری در جلسه‌ای که عصر چهارشنبه ۱۵ بهمن (سوم فوریه) برگزار شد اعتراض ایالات متحده را وارد ندانسته و صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به شکایت ایران را تائید کردند. این حکم نهایی نیست.

شماری از مقام‌های وقت دولت آمریکا، از جمله وزیر خارجه، مایک پمپئو مدتی بعد از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای اعلام کردند که واشنگتن از پیمان مودت خارج شده است.

دیوان بین‌المللی دادگستری مهرماه سال ۹۷ هم بر مبنای شکایتی از ایران با استناد به پیمان مودت یک حکم اولیه صادر کرده بود.

در این حکم با استناد به پیمان یادشده آمده است که آمریکا باید موانع صادرات اقلام بشردوستانه مانند دارو، تجهیزات پزشکی و مواد غذایی را از میان بردارد.

این اقلام مشمول تحریم‌های آمریکا نمی‌شوند اما در مواردی تحریم‌های بانکی و مالی علیه جمهوری اسلامی داد و ستد آنها را با مشکل روبرو می‌کند.

توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵ در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما میان نمایندگان جمهوری اسلامی و شش قدرت جهانی به امضاء رسید اما دونالد ترامپ که همواره این توافق را ناقص و یک‌طرفه می‌خواند فرمان خروج از آن را امضاء کرد.

احکامی بدون ضمانت اجرایی

حکم دادگاه بین‌المللی ضمانت اجرایی ندارد. با این همه محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در یک پیام توئیتری این حکم را یک “پیروزی بزرگ حقوقی” برای ایران توصیف کرد.ظریف در این پیام می‌گوید ایران همیشه و به طور کامل به قوانین بین‌المللی احترام گذاشته و اکنون زمان آن فرارسیده که آمریکا به تعهدات بین‌المللی خود عمل کند.