توافقهای ابراهیم و رویای صلح ترامپ

ترامپ بار دیگر از گسترش توافقهای ابراهیم سخن گفت و پیوستن عربستان را کلید صلح خاورمیانه خواند.
توافقی که به باور او میتواند حتی دشمنان دیرینهای چون ایران و اسرائیل را کنار هم بنشاند.
دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده، روز جاری جمعه ۱۷ اکتبر برابر با ۲۵ مهر در گفتوگویی با شبکهی فاکس بیزنس اعلام کرد که انتظار دارد توافقهای ابراهیم بهزودی گسترش یابد و ابراز امیدواری کرد که عربستان سعودی نیز به این پیمان بپیوندد.
وی در این مصاحبه گفت: «امیدوارم عربستان سعودی وارد این پیمان شود و امیدوارم دیگران هم به آن بپیوندند. فکر میکنم وقتی عربستان وارد شود، بقیه هم وارد خواهند شد.»
ترامپ همچنین از گفتوگوهای بسیار خوب با کشورهایی سخن گفت که تمایل خود را برای پیوستن به این توافقها اعلام کردهاند و افزود: «فکر میکنم همه آنها خیلی زود وارد خواهند شد.»
پیمان ابراهیم که نخستینبار در سال ۲۰۲۰ و در دوره ریاستجمهوری ترامپ آغاز شد، بهدنبال عادیسازی روابط میان اسرائیل و شماری از کشورهای عربی بود. امارات متحده عربی و بحرین، نخستین امضاکنندگان این توافق بودند؛ کشورهایی که با شکستن یکی از تابوهای دیرینه جهان عرب، اسرائیل را به رسمیت شناختند. پس از آنان، مراکش و سودان نیز به این روند پیوستند.
ترامپ که این روزها تلاش دارد دوباره چهرهای فعال در صحنه سیاست خاورمیانه نشان دهد، دوشنبه گذشته در قاهره میزبان نشستی مشترک با رهبران کشورهای اسلامی و اروپایی درباره آینده نوار غزه بود. او در آن نشست طرح خود برای پایان جنگ غزه را مقدمهای برای «یک صلح منطقهای گستردهتر» توصیف کرد و گفت: «فکر میکنم ایران خواهان چنین توافقی است. آیا عالی نخواهد بود؟»
اگرچه ترامپ تلاش دارد این توافقها را میراثی از «صلح ابراهیمی» معرفی کند، اما تحلیلگران مسیحی و ناظران منطقهای بر این باورند که پیمان ابراهیم در عمل بیش از آنکه پیامآور صلح باشد، زمینهساز تغییرات ژئوپلیتیکی و رقابت مذهبی تازهای در خاورمیانه شده است.
در جهانبینی مسیحی، نام «ابراهیم» یادآور پدری مشترک برای ایمان یهودیان، مسیحیان و مسلمانان است؛ اما در عرصه سیاسی، پیمانی که با این نام شناخته میشود، در واقع ابزاری برای اتحاد راهبردی علیه محور ایران و تثبیت جایگاه اسرائیل در منطقه تلقی میشود.
منتقدان میگویند که این طرح، هرچند با شعار «صلح» معرفی میشود، اما در عمل میتواند شکاف میان جوامع عرب و مسلمان را عمیقتر کند و حتی به نادیده گرفتن مسئله فلسطین بینجامد، مسئلهای که برای بسیاری از مسیحیان خاورمیانه، بُعدی انسانی و الهی دارد.
در همین راستا، منابع مسیحی نزدیک به کلیساهای اورشلیم گفتهاند که هرگونه صلح واقعی در خاورمیانه بدون عدالت برای مردم فلسطین، معنایی نخواهد داشت.
اظهارات تازه ترامپ درباره احتمال پیوستن عربستان سعودی و حتی ایران به توافقهای ابراهیم، نشاندهنده تلاشی برای بازتعریف نظم جدیدی در خاورمیانه با محوریت اسرائیل و حمایت واشینگتن است. اما همانطور که یکی از اسقفهای منطقه در گفتوگو با رسانههای کلیسایی گفت: «صلحی که بر پایه منافع سیاسی بنا شود، بدون آشتی قلبها دوام نخواهد داشت.»