آغاز مرحله نخست توافق آتش‌بس میان حماس و رژیم صهیونیستی
آغاز مرحله نخست توافق آتش‌بس میان حماس و رژیم صهیونیستی، گامی شکننده به سوی آرامش در غزه و آزمونی برای صلح پایدار است.
در حالی‌که نوار غزه بیش از یک سال درگیر یکی از خون‌بارترین درگیری‌های دهه‌های اخیر بوده، منابع متعدد از آغاز اجرای مرحله نخست توافق آتش‌بس میان جنبش حماس و رژیم صهیونیستی از ابتدای هفته آینده خبر داده‌اند. طبق گزارش شبکه «الشرق» و تایید رسانه‌های بین‌المللی از جمله «رویترز»، «آسوشیتدپرس» و «گاردین»، این توافق پس از امضای رسمی در روز پنج‌شنبه وارد فاز اجرایی خواهد شد.
به گفته منابع مطلع از روند مذاکرات، مرحله نخست توافق شامل موارد کلیدی زیر است:
- توقف کامل عملیات نظامی در نوار غزه و برقراری آتش‌بس سراسری.
- تبادل اسرا میان دو طرف، شامل آزادی ۲۰ اسیر اسرائیلی در برابر ۲۵۰ اسیر فلسطینی محکوم به حبس ابد و ۱۷۰۰ بازداشتی پس از عملیات «طوفان الاقصی».
- عقب‌نشینی تدریجی و مرحله‌ای نیروهای اسرائیلی از مناطق مشخص‌شده در غزه.
- ورود کمک‌های بشردوستانه و بازگشایی گذرگاه رفح برای انتقال مجروحان به مصر.
شبکه آمریکایی CBS به نقل از یک مقام کاخ سفید گزارش داد که طرح توافق روز پنج‌شنبه برای تصویب به کابینه اسرائیل ارائه خواهد شد و در صورت رای مثبت، «این رژیم موظف است ظرف کمتر از ۲۴ ساعت از مناطق تعیین‌شده عقب‌نشینی کند.» این مقام افزود که پس از رای مثبت، شمارش معکوس ۷۲ ساعته آغاز خواهد شد و انتظار می‌رود روند آزادی اسرا از روز دوشنبه آغاز شود.
منابع الشرق تاکید کردند که اجرای توافق از ابتدای هفته آینده آغاز می‌شود و مذاکرات مربوط به مرحله دوم نیز به‌صورت موازی پیش خواهد رفت. به گفته این منابع، عقب‌نشینی‌ها «محدود و مرحله‌ای» خواهد بود و با روند تبادل اسرا و ارسال کمک‌های انسانی هماهنگ می‌شود.
در همین راستا، جنبش حماس اعلام کرد: «در چارچوب توافق در حال اجرا برای توقف جنگ و پایان تجاوزات علیه ملت فلسطین در غزه، فهرست اسیران فلسطینی مطابق معیارهای مورد توافق به طرف‌های میانجی تسلیم شده است.»
یک منبع فلسطینی مطلع نیز اظهار کرد: «در میان آزادشدگان، شماری از رهبران برجسته و شناخته‌شده اسیر نیز حضور دارند که فهرست نهایی نام‌ها پس از آغاز اجرای توافق، نهایی خواهد شد.»
بنا بر اظهارات یک فرمانده حماس، طی پنج روز نخست اجرای آتش‌بس، روزانه حداقل ۴۰۰ کامیون مواد غذایی، دارویی و امدادی وارد نوار غزه خواهد شد. انتظار می‌رود این رقم در روزهای بعد افزایش یابد.
توافق همچنین شامل خروج نیروهای اسرائیلی از گذرگاه رفح است تا این گذرگاه به‌صورت کامل و در هر دو جهت باز شود و مجروحان بتوانند برای درمان به مصر منتقل شوند. «باسم نعیم» عضو دفتر سیاسی حماس، تاکید کرد که هدف این توافق «توقف کامل جنگ، آزادی اسرا و تسهیل ورود فوری کمک‌های بشردوستانه» است.
به نقل از خبرگزاری «آسوشیتدپرس»، ایالات متحده حدود ۲۰۰ نیروی نظامی را برای پشتیبانی و نظارت بر روند اجرای توافق به اسرائیل اعزام خواهد کرد. این نیروها مستقیما وارد غزه نمی‌شوند اما وظیفه دارند صحت اجرای مفاد توافق، به‌ویژه در زمینه تبادل اسرا و تحویل کمک‌های انسانی را پایش کنند.
واشینگتن نیز اعلام کرد که این آتش‌بس را «گامی نخست برای دستیابی به صلح پایدار» می‌داند اما در عین حال تاکید کرد که موفقیت آن منوط به پایبندی کامل هر دو طرف است.
با وجود فضای محتاطانه خوش‌بینی، تحلیل‌گران نسبت به پایداری این آتش‌بس هشدار می‌دهند. در گزارش گاردین آمده است: «هرگونه تخطی از توافق در ساعات اولیه، می‌تواند روند بازسازی اعتماد را از میان ببرد.»
از سوی دیگر، برخی منابع اسرائیلی اعلام کردند که بخشی از نیروها ممکن است برای «مراقبت امنیتی» در مرزهای شمالی غزه باقی بمانند، مسئله‌ای که می‌تواند منجر به تنش دوباره شود.
در صورت اجرای موفق مرحله نخست، مذاکرات برای مرحله دوم آتش‌بس که احتمالا شامل خروج کامل نیروهای اسرائیلی و آغاز بازسازی نوار غزه خواهد بود، آغاز می‌شود. مصر و قطر نیز نقش میانجیگری خود را در این مرحله ادامه خواهند داد. با وجود امیدها به ثبات، کارشناسان هشدار داده‌اند که بدون طرح سیاسی روشن برای آینده غزه و دولت فلسطینی، هر توافقی موقتی خواهد بود.
آغاز مرحله نخست آتش‌بس میان حماس و رژیم صهیونیستی را می‌توان نقطه‌ای حساس در مسیر طولانی و پرچالش صلح در خاورمیانه دانست. هرچند این توافق امید تازه‌ای برای میلیون‌ها غیرنظامی در غزه ایجاد کرده، اما دوام آن نیازمند اعتمادسازی، نظارت موثر بین‌المللی و اراده‌ی واقعی برای پایان جنگ است.
به تعبیر یک تحلیل‌گر لبنانی در گفت‌وگو با الشرق، «آتش‌بس در غزه اگرچه پایان جنگ نیست، اما شاید آغاز فهم تازه‌ای از ضرورت صلح باشد.»
