اعتراف دیرهنگام سخنگوی دولت، به شکست و ناکامی سیاست حجاب اجباری
سخنگوی دولت جمهوری اسلامی، طی اظهاراتی به شکست و ناکامی سیاست حجاب اجباری اعتراف کرد.
«فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت جمهوری اسلامی، در اظهاراتی کم‌سابقه اذعان کرد که «با زور نمی‌توانیم حجاب را به آدم‌ها برگردانیم»، اما هم‌زمان از تداوم نظارت و استفاده از نهادهای مذهبی برای کنترل اجتماعی دفاع کرد.
در تازه‌ترین اظهارات رسمی درباره سیاست حجاب اجباری در ایران، فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت جمهوری اسلامی، از تجربه «اجبار در حجاب» به عنوان «تجربه‌ای شکست‌خورده» یاد کرد؛ سخنی که از سوی ناظران، به عنوان یکی از صریح‌ترین اعتراف‌های دولتی به ناکامی چهار دهه سیاست سرکوب پوشش زنان تعبیر شده است.
مهاجرانی در روز جاری سه‌شنبه ۲۹ مهر برابر با ۲۱ اکتبر، در نشست خبری هفتگی خود گفت: «قطعا با زور نمی‌توانیم حجاب را به آدم‌ها برگردانیم، این تجربه‌ای شکست‌خورده بود.» وی در عین حال تصریح کرد که دولت مسعود پزشکیان همچنان خود را موظف به رعایت مصوبات شورای عالی امنیت ملی می‌داند و تاکید کرد هرگونه اقدام فرهنگی باید با در نظر گرفتن مواضع فرهنگی جامعه انجام شود.
مهاجرانی افزود که دولت با رویکرد «محله‌محوری» قصد دارد از ظرفیت مساجد برای ترویج احترام به قوانین استفاده کند، موضعی که از نگاه منتقدان، نوعی تداوم کنترل از مسیر نرم و مذهبی است.
این اظهارات در حالی مطرح شد که در چند روز گذشته، «روح‌الله مومن‌نسب» دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر تهران، از تشکیل «اتاق وضعیت عفاف و حجاب» و بسیج بیش از ۸۰ هزار نیروی آمر به معروف برای اجرای قانون حجاب اجباری خبر داده بود.
در سال‌های اخیر، گزارش‌های متعددی از درگیری میان شهروندان و نیروهای امر به معروف، پلمب واحدهای صنفی، و بازداشت زنان به دلیل نوع پوشش منتشر شده است. با وجود اعتراضات گسترده و کمپین‌های مدنی، سیاست‌های سخت‌گیرانه علیه زنان همچنان ادامه دارد.
به گفته سخنگوی دولت، هیچ بودجه‌ای برای کار ویژه این‌چنینی در نظر گرفته نشده است و دولت در تلاش است تا نظم‌بخشی بودجه‌ای، مانع از اقدامات غیررسمی در حوزه حجاب شود. اما گزارش‌های محلی حاکی از آن است که پلمب مغازه‌ها، کافه‌ها و رستوران‌ها در شهرهای مختلف همچنان در حال انجام است.
مهاجرانی در بخشی دیگر از سخنان خود هشدار داد: «چون جامعه مسلمانیم، باید مراقبت کنیم که در جامعه دو قطبی بودن ایجاد نکنیم.»
با این حال، کارشناسان اجتماعی معتقدند که دو قطبیِ عمیقی میان نسل جوان و ساختار سیاسی شکل گرفته است. در جامعه امروز ایران، بخش بزرگی از زنان، به‌ویژه پس از اعتراضات سال ۲۰۲۲، حجاب را نشانه‌ای از اجبار حکومتی می‌دانند و آن را به عنوان ابزاری برای کنترل بدن و هویت خود رد کرده‌اند.
بر پایه پژوهش‌های مستقل از جمله گزارش موسسه «گمان»، بیش از ۷۰ درصد زنان ایرانی در سال ۲۰۲۵ گفته‌اند که با اجبار حجاب مخالف‌اند و آن را باید تصمیمی شخصی دانست. این یافته‌ها نشان می‌دهد که سیاست حجاب اجباری دیگر نه مقبولیت اجتماعی دارد و نه کارآمدی سیاسی.
از دید ناظران بین‌المللی، اعتراف سخنگوی دولت به شکست سیاست اجبار، اگرچه قابل توجه است، اما تا زمانی که نیروهای موسوم به «آمر به معروف» و ساختارهای قانونی سرکوب فعال‌اند، نمی‌توان آن را نشانه‌ای از تغییر واقعی دانست.
در همین حال، نهادهای حقوق بشری، از جمله سازمان ماده ۱۸ و Christian Solidarity Worldwide، بارها نسبت به نقض آزادی‌های مذهبی، فرهنگی و فردی در ایران هشدار داده‌اند. آنها می‌گویند تحمیل حجاب اجباری و برخورد خشن با مخالفان، بخشی از سرکوب گسترده‌تر آزادی‌های دینی و مدنی در ایران است.
اگرچه سخنان فاطمه مهاجرانی می‌تواند روزنه‌ای از واقع‌گرایی در گفتار رسمی حکومت ایران باشد، اما تداوم کنترل بر زندگی زنان نشان می‌دهد که دولت همچنان از «آزادی به مثابه تهدید» هراس دارد. برای جامعه بین‌المللی و نهادهای مسیحی مدافع حقوق بشر، این اعتراف یادآور آن است که مبارزه برای کرامت انسانی و آزادی وجدان در ایران همچنان ادامه دارد و زنان ایرانی امروز در خط مقدم این مبارزه ایستاده‌اند.
