مریم مقدس شریک در نجات نیست، تنها عیسی مسیح نجات‌دهنده بشریت است

دفتر عقیدتی واتیکان در بیانیه‌ای تاریخی، مفهوم «منجی مشترک» را رد کرد و نقش مریم را در طرح نجات الهی «واسطه‌ای و خدمت‌گذار» توصیف نمود.

در حرکتی که می‌توان آن را یکی از روشن‌ترین مواضع الهیاتی واتیکان در دهه‌های اخیر دانست، کلیسای کاتولیک به‌طور رسمی اعلام کرد که عنوان «شریک در نجات» برای مریم مقدس، از نظر آموزه‌ای صحیح نیست.
این بیانیه که روز سه‌شنبه ۱۱ نوامبر از سوی دفتر عقیدتی واتیکان منتشر شد، بار دیگر تاکید می‌کند که تنها عیسی مسیح، پسر خدا، نجات‌دهنده واقعی و کامل بشریت است.

در این سند آمده است که استفاده از تعبیر Co-Redemptrix  یا «منجی مشترک»، هرچند از روی عشق و احترام به مریم به کار رفته، اما می‌تواند موجب سوء‌برداشت از حقیقت ایمان مسیحی شود و تمرکز را از شخص عیسی مسیح که محور رستگاری است، منحرف سازد.

با این حال، واتیکان در همین بیانیه جایگاه روحانی مریم را به‌عنوان زنی که با ایمان و فروتنی به خواست خدا پاسخ گفت، مورد تجلیل قرار داده است. مریم با اطاعت خود، راهی را گشود که از آن، نجات جهان عبور کرد؛ اما این نقش، نقشی در خدمت نجات است، نه در ذات نجات. بدین معنا که مریم با «آری» گفتن به اراده خدا، زمینه تحقق رستگاری را فراهم ساخت، ولی نجات‌دهنده، تنها عیسی مسیح است که با صلیب و قیام خود بشریت را از مرگ رهانید.

اعلام رسمی این موضع، واکنش‌های گوناگونی را در میان جوامع مسیحی برانگیخته است. گروهی از الهی‌دانان کاتولیک، از آن به‌عنوان تصحیحی ضروری برای جلوگیری از افراط در مریم‌گرایی یاد کرده‌اند، در حالی‌که برخی دیگر نگران‌اند که این تصمیم، جنبه‌های لطیف ایمان مردم نسبت به مادر مسیح را کاهش دهد.

از دیدگاه تفسیری، این بیانیه نشان می‌دهد که کلیسای کاتولیک در تلاش است تا مرزهای روشن‌تری میان تکریم مریم و پرستش مسیح ترسیم کند؛ مرزی که نه تنها از عشق به مریم نمی‌کاهد، بلکه جایگاه حقیقی او را در طرح نجات الهی آشکارتر می‌سازد.

تحلیل‌گران دینی می‌گویند، تصمیم اخیر واتیکان می‌تواند گفت‌وگوی تازه‌ای میان فرقه‌های مسیحی درباره مفهوم نجات و نقش مریم ایجاد کند. در حالیکه سنت پروتستانی همواره بر عیسی مسیح به طور واحد تاکید داشته، این اقدام واتیکان می‌تواند گامی در جهت وحدت تفکر مسیحی حول محور صلیب و قیام مسیح باشد.

بیانیه اخیر واتیکان یادآور می‌شود که محبت به مریم مادر عیسی، جدایی‌ناپذیر از ایمان به پسر اوست. مریم زنی است که با ایمان خویش راه نجات را پذیرفت، اما نجات‌دهنده، تنها آن کسی است که بر صلیب جان سپرد و از مردگان برخاست تا زندگی جاودان را به بشر عطا کند، یعنی همان عیسی مسیح، خداوند نجات دهنده‌ی ما.