برخورد متفاوت مقامات ایران با دو گزارشگر سازمان ملل

زمانی در ایران بدترین توهین‌ها را نثار گزارشگر ویژه سازمان ملل می‌کردند، اکنون مرگ جانشین او را تاسف‌برانگیز می‌خوانند. محتوای گزارش‌های احمد شهید و عاصمه جهانگیر درباره نقض حقوق بشر در ایران تفاوتی با هم ندارد.

عاصمه جهانگیر، فعال اجتماعی سرشناس پاکستانی و گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران روز گذشته (یکشنبه ۱۱ فوریه/ ۲۲ بهمن) دچار سکته قبلی شد و اندکی پس از انتقال به یکی از بیمارستان‌های لاهور درگذشت.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، غلامحسین دهقانی معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه با ابراز تاسف از درگذشت عاصمه جهانگیر گفت: «قرار بود طی هفته‌های آتی با ایشان ملاقاتی داشته باشیم تا در مورد شرایط حقوق بشر در ایران صحبت کنیم.»

عاصمه جهانگیر سپتامبر ۲۰۱۶ جانشین احمد شهید شد که حدود شش سال گزارشگر ویژه امور حقوق بشر ایران بود و در تمام این دوران با تندترین انتقادها، توهین‌ها و اتهام‌ها از سوی مقام‌های رسمی ایران روبرو بود.

محمدجواد لاریجانی رئیس ستاد حقوق‌بشر قوه قضائیه و بردارش صادق لاریجانی که ریاست این قوه را برعهده دارد، خیلی زود و در واکنش به یکی از نخستین گزارش‌های احمد شهید او را “دروغ‌گو” خواندند.

این نوع برخوردها با احمد شهید در تمام مدتی که گزارشگر امور حقوق بشر ایران بود ادامه یافت. او که هیچ‌گاه اجازه سفر به ایران برای بررسی وضعیت حقوق بشر در این کشور را دریافت نکرد، بارها به هم‌صدایی با آمریکا و تکرار “سخنان غیرمستند” مخالفان جمهوری اسلامی متهم شده است.

جواد لاریجانی تابستان سال ۹۴ احمد شهید را متهم به پول گرفتن از عربستان سعودی برای تهیه گزارش‌های بی‌پایه و مغرضانه درباره نقض حقوق بشر در ایران کرده بود.

عاصمه جهانگیر در یک سال و چند ماهی که به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران فعال بود بارها به موارد متعدد نقض حقوق بشر در این کشور اعتراض کرد و با استناد به مدرک فراوانی که در اختیارش بود دو گزارش مفصل درباره وضعیت نامناسب حقوق بشر در ایران منتشر کرد.

خانم جهانگیر در گزارشی که حدود پنج ماه پیش از مرگ ارائه کرد خواستار انجام تحقیقات مستقل درباره “کشتار زندانیان سیاسی در سال ۶۷” و اصلاح نظام قضایی ایران شده بود.

افشای برنامه دیدار با عاصمه جهانگیر

این گزارش با واکنش تند وزارت خارجه ایران روبرو شد. با این همه معاون حقوقی و بین‌المللی این وزارتخانه می‌گوید دریافت خبر مرگ عاصمه جهانگیر “واقعا ناراحت کننده” بوده است.

ابراز تاسف معاون وزیر خارجه از درگذشت عاصمه جهانگیر و اعلام برنامه ملاقات با او در هفته‌های آینده می‌تواند تائیدی بر اعلام آمادگی جمهوری اسلامی برای مذاکره بر سر مسائل حقوق بشری ارزیابی شود که پس از توافق هسته‌ای کلید خورده است.

در مذاکرات دوره‌ای جمهوری اسلامی با اتحادیه اروپا در دو سال گذشته، نمایندگانی از قوه قضائیه نیز حضور داشته‌اند تا کار گفت‌وگو درباره مسائل حقوق بشری را پیش ببرند. جمهوری اسلامی معمولا از افشای جزئیات این گفت‌وگوها خودداری می‌کند. این خویشتنداری شامل برنامه ملاقات با عاصمه جهانگیر نیز بوده است که خبرش بعد از مرگ او رسانه‌ای شد.

منبع:‌ DW