ایران به بهانه تحریم‌ها در هیچ توافق بین‌المللی اقلیمی مشارکت نکرد
رئیس سازمان محیط زیست ایران می‌گوید اجرای تعهدات توافقنامه پاریس مشروط به برداشته شدن همه تحریم‌هاست. او از سوءمدیریت در حوزه محیط زیست ایران سخنی نگفت. ایران در رتبه هفتم تولیدکننده گازهای آلاینده گلخانه‌ای جهان است.
در حالی که در کنفرانس گلاسگو بیش از ۴۰ کشور برای حفاظت از طبیعت و ایجاد روش‌های کشاورزی پایدار اقدام فوری و سرمایه‌گذاری می‌کنند، ایران حضوری منفعل در این کنفرانس داشته و در هیچ یک از توافق‌ها نامی از ایران برده نشده است.
در این بیست‌وششمین کنفرانس بین‌المللی اقلیمی، آمریکا، چین، بریتانیا، هند، اتحادیه اروپا، استرالیا در کنار ۴۰ کشور دیگر تعهد داده‌اند تا برای گذار به آنچه اقتصاد سبز و پایدار نامیده شده در پنج حوزه اصلی سرمایه‌گذاری کنند: الکتریسیته، حمل و نقل، هیدروژن، فولاد و کشاورزی پایدار.
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا می‌گوید، ایران جزو اولین کشورهایی بود که به کنوانسیون پاریس پیوست. او گفت: «حتی اگر ایران روند پیوستن به معاهده پاریس را تکمیل کند قادر به اجرای آن نخواهد بود زیرا تحریم‌ها مانع همکاری بین‌المللی در زمینه آب و هوایی است.»
اگرچه جمهوری اسلامی ایران به معاهده پاریس پیوسته است، اما تاکنون از زیر بار تعهدات آن شانه خالی کرده است. حتا پس از انعقاد توافقنامه برجام در سال ۲۰۱۵ و آزاد شدن منابع ارزی و لغو تدریجی تحریم‌ها نیز جمهوری اسلامی به این تعهدات بی‌اعتنا ماند.
ایران کشوری است که با بحران آب، خشکسالی شدید، جنگل‌زدایی و سیل‌های خانمان‌برانداز و معضلات ناشی از تغییرات اقلیمی درگیر است و هم‌زمان یکی از تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای است و در رتبه هفتم در سطح جهانی قرار دارد.
جمهوری اسلامی ایران امروز در حالی تعهدات خود در قبال بحران اقلیمی را با تحریم‌ها گره می‌زند که بخش عمده‌ای از معضلات اقلیمی کشور ناشی از سوءمدیریت‌های دستگاه حکومتی ایران بوده است.
سوءمدیریت در بهره‌برداری از منابع طبیعی
معصومه ابتکار، معاون وقت رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سال ۱۳۹۴ در رابطه با این که ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آلاینده در سطح جهانی است، گفته بود: «هدررفت انرژی، شدت مصرف انرژی بالا و سیستم یارانه‌ای انرژی، حامل‌های انرژی و نفت از مهم‌ترین دلایل قرار گرفتن ایران در رتبه هفتم تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای جهان است.» او افزود: «متاسفانه اقتصاد انرژی ایران، اقتصاد پویا نبوده است.»
بنا به آمار تازه منتشرشده سازمان جنگلها در ایران در ۲۰سال اخیر در هر سه روز یک سیل اتفاق افتاده است. این در حالی است که برخی استان‌های کشور مانند کرمان و گلستان در دهه ۴۰ خورشیدی حتی یک سیل ثبت شده نداشتند. اما در طول ۲۰ سال اخیر استان‌های فارس، گلستان، خراسان رضوی، هرمزگان و سیستان و بلوچستان شاهد ۴۳ درصد از کل سیل‌های کشور بودند.
طی سال‌های متمادی جنگل‌های شمال کشور تراشیده و تبدیل به مرتع و چراگاه حیوانات اهلی شدند. سپس این مراتع دیگر قابل چریدن نبود و زمین‌هایی که روزی جنگل بود تبدیل به زمین کشاورزی شدند و حال که این زمین‌ها حتی قابل کشت هم نیست و یا برای کشاورز صرفه‌ای در کاشت و برداشت ندارد، هکتار هکتار برای ساخت ویلاهای بیگانه با محیط به دست سودجویان افتاده و کشاورزان تبدیل به نگهبان ویلا و کارگر ساختمانی شده‌اند.
در کنار خشکسالی، یکی دیگر از معضلات اقلیمی ایران سوءمدیریت در منابع آبی است.
به گفته محسن حیدری، نماینده خوزستان در مجلس شورای اسلامی، مهم‌تر از خشکسالی، سوءمدیریت منابع آبی و برداشت در بالادست رودخانه و همچنین سدسازی‌های بی‌رویه نقش اصلی را در خشک شدن کرخه ایفا می‌کند.
او افزود: «دولت در استان‌های بالادستی بدون ملاحظه خوزستان، سد‌هایی را برای حل مشکلات آن مناطق ایجاد کرد، اما حقی برای خوزستان قائل نشد به طوری که کشاورزی حق آبه مخصوص خود را دارد؛ همچنین هورالعظیم حق آبه دارد و مردم حق حیات دارند، اما این افراد متوجه این مسئله نشدند.»
بر اساس آخرین گزارش رسمی “شرکت مدیریت منابع آب ایران”، ذخایر آب سدهای این کشور از آغاز “سال آبی” جاری، با توجه به کاهش ۲۷ درصدی میزان ورودی آب در مقایسه با سال گذشته، به کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت خود رسیده است.
این گزارش میزان ورودی آب به مخازن سدهای ایران را یک میلیارد و ۳۱۰ میلیون متر مکعب دانسته، در حالی که در سال گذشته این میزان به یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون متر مکعب رسیده بود.
«سال آبی» مدت زمانی دوازده ماهه است که در آن میزان بارندگی یک ناحیه سنجیده می‌شود. آغاز این سال در ایران از ابتدای پاییز و ماه مهر محاسبه شده و تا ۳۱ شهریور سال بعد ادامه دارد.
بر اساس این گزارش، میزان ذخایر کلی سدهای این کشور تنها به ۱۸ میلیارد مترمکعب رسیده که با توجه به ظرفیت ۵۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعبی آن، ۶۴ درصد این ظرفیت خالی است و تنها ۳۶ درصد آن پر است.
بانک جهانی هشدار داده که خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله مهم‌ترین مناطق جهان است که تا نیم‌قرن دیگر متأثر از پدیده تغییر اقلیم و افزایش دمای هوا خواهد شد. این منطقه همواره در طول تاریخ از مناطق خشک و کم‌آب جهان بوده و کشاورزی در این منطقه وابستگی شدیدی به آب دارد اما تغییر اقلیم، بحران را در خاورمیانه و شمال آفریقا تشدید خواهد کرد.
با این حال همواره در طول هزاره‌ها و سده‌های مختلف ساکنان این منطقه، راه‌حل‌های مختلفی را برای تطابق با این محدودیت زیست‌محیطی به شکل فنی در نظر داشتند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به حفر قنات در ایران در طول هزاره‌های گذشته اشاره کرد که متأسفانه این روزها کاملاً به دست فراموشی سپرده شده و جای خود را به ساخت سد و انباشت آب در پشت دیواره‌های خاکی و بتونی با سرمایه‌های هنگفت و طرح‌های انتقال آب حوزه به حوزه در ایران داده است.
