گزارش هشدارآمیز سازمان ملل درباره استفاده از آب‌های زیرزمینی
سازمان ملل در گزارش سالانه خود درباره وضعیت آب در جهان خواستار استفاده بهینه‌تر و پایدارتر از آب‌های زیرزمینی شد. این گزارش می‌گوید در اغلب نقاط جهان اهمیت آب‌های زیرزمینی در تامین نیاز انسان‌ها به درستی درک نشده است.
دفتر کمیسیون یونسکو در آلمان که در شهر بن قرار دارد همزمان با آغاز فصل بهار (۲۱ مارس/ اول فروردین ۱۴۰۱) خلاصه گزارش سالانه خود در باره وضعیت آب در جهان را منتشر کرد.
در این گزارش که به سفارش سازمان ملل متحد تهیه شده توجه ویژه‌ای به منابع زیرزمینی آب در مناطق مختلف جهان و استفاده بی‌رویه از آن می‌شود.
یونسکو تاکید می‌کند در بسیاری از مناطق به اهمیت منابع زیرزمینی آب در تامین نیاز انسان‌ها تقریبا توجهی نمی‌شود و این منابع بد مدیریت می‌شوند.
کاستی‌های ویرانگر در دانش و نظارت
به گزارش “تاگس‌شاو”، وب‌سایت کانال یک تلویزیون آلمان، اولا بورشارد، عضو هیئت مدیره کمیسیون یونسکو در شهر بن می‌گوید گزارش جهانی آب از کمبودهای ویرانگر در زمینه دانش و نظارت بر استفاده از ذخایر زیرزمینی حکایت دارد.
سازمان ملل از دولت‌ها می‌خواهد از ذخایر زیرزمینی آب بهتر حفاظت و بر استفاده بهینه از آن نظارت بیشتری اعمال کنند.
آب‌های زیرزمینی منبع تامین بیش از نیمی از آب مصرفی خانوارها است و استفاده بی‌رویه از آن در بسیاری از کشورهای جهان دسترسی پایدار همگانی به آب شرب را با خطر جدی روبرو کرده است. در فعالیت‌های کشاورزی به طور میانگین حدود یک چهارم آب مورد نیاز از این منابع تامین می‌شود.
به گفته اولا بورشارد در بسیاری از مناطق جهان منابع زیرزمینی آب بیش از حد استخراج می‌شود و به پیامدهای درازمدت این کار توجهی نمی‌شود.
خطر فرونشست زمین در ۵۰۰ دشت ایران
در برخی مناطق جهان میزان استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی به حدی است که امکان احیای سفره‌های زیر زمینی آب وجود ندارد و برداشت بیش از حد آب از این سفره‌‌ها در مناطقی به فرونشست زمین منجر می‌شود.
ایران یکی از کشورهایی است که از سال‌ها پیش در بخش‌های وسیعی با پدیده فرونشست زمین روبروست. سازمان زمین‌شناسی ایران سال گذشته اعلام کرد از ۶۰۹ دشت این کشور، حدود ۵۰۰ دشت با پدیده فرونشست زمین روبرو هستند و در برخی مناطق فرونشست زمین به داخل شهرها نیز کشیده شده است.
وب‌سایت تجارت‌نیوز مهر ماه سال پیش به نقل از علی بیت‌اللهی، مدیر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نوشته بود ایران از نظر فرونشست زمین رتبه چهارم را در میان کشورهای جهان دارد و این پدیده تقریبا در تمام دشت‌ها قابل مشاهده است.
آسیا در صدر مصرف‌کنندگان آب‌های زیرزمینی
به نوشته “تاگس‌شاو” تازه‌ترین گزارش یونسکو حاکی است قاره آسیا از نظر استفاده بیش از حد از آب‌های زیرزمینی در صدر مناطق جهان قرار دارد.
نهاد تخصصی سازمان ملل که در حوزه‌های آموزشی، علمی و فرهنگی فعالیت دارد در گزارش سالانه خود تاکید کرده که استفاده از منابع زیرزمینی آب برای فعالیت‌های کشاورزی در آسیا بیش از دو برابر میانگین مصرف در تمام قاره‌های دیگر در مجموع است.
برآورد می‌شود در بخش‌های وسیعی از چین و جنوب آسیا استفاده بی‌رویه و بیش از حد از منابع آب‌های زیرزمینی به تحلیل هرچه سریع‌تر و بیشتر این منابع منجر شود. افزون بر این ادامه این روند در برخی مناطق، آلودگی شدید منابع زیرزمینی آب را به دنبال داشته است.
اروپا و آلودگی آب‌های زیرزمینی
معضل آلودگی آب‌های زیرزمینی فقط مخصوص مناطقی که بیش از حد از آن استفاده می‌کنند نیست. مطابق گزارش یونسکو در اروپا که سهم آن از مصرف آب‌های زیرزمینی جهان فقط شش درصد است حدود ۳۸ درصد منابع آب درگیر آلودگی متاثر از فعالیت‌های کشاورزی است.
برخلاف تصور رایج استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی آب در همه مناطق خشک و نیمه خشک و کشورهای در حال توسعه یک‌سان نیست.
بر پایه گزارش سالانه سازمان ملل در بسیاری از کشورهای جنوب آفریقا از منابع عظیم آب‌های زیرزمینی استفاده زیادی نمی‌شود که علت اصلی آن ضعف زیرساخت‌ها و کمبود تجهیزات و نیروی متخصص است.
یونسکو هشدار می‌دهد که در آینده اهمیت ذخایر زیرزمینی آب افزایش خواهد یافت زیرا به دلیل تغییرات اقلیمی مدام آب‌های سطحی که در دسترس هستند کاهش می‌یابند.
بیش از ۲ میلیارد نفر محروم از منابع مطمئن آب
این سازمان پیش‌بینی می‌کند در سه دهه آینده به دلیل افزایش جمعیت، رشد اقتصادی و تغییر الگوی مصرف، میزان مصرف آب سالی یک درصد افزایش یابد.
مطابق ارزیابی نهاد علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل بحران آب فقط با کمک منابع زیرزمینی قابل مدیریت خواهد بود و به همین دلیل باید در کنار صرفه‌جویی و استفاده بهینه، راهکارهایی برای تقویت این منابع در دستور کار قرار گیرد. یکی از این راهکارها کنترل و هدایت آب‌های سطحی فصلی به سمت لایه‌های زیرزمینی است.
این سازمان برآورد می‌کند که در حال حاضر ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر در جهان از دسترسی به منابع مطمئن آب آشامیدنی محروم هستند.
متن کامل گزارش امسال سازمان ملل درباره وضعیت آب روز دوشنبه، اول فروردین در نشست مجمع جهانی آب در داکار پایتخت سنگال ارائه خواهد شد.
منبع: DW
