بزرگداشت روز جهانی عدالت اجتماعی

بیست فوریه هر سال بزرگداشت روز جهانی عدالت اجتماعی‌ست که این روز برای شنیدن صدای همه است.

در سال ۱۹۹۵ کپنهاگ پایتخت کشور دانمارک، میزبان اجلاس جهانی برای توسعه اجتماعی بود که این رویداد منجر به اعلام «بیانیه کپنهاگ» و «برنامه اقدام» شد. در این اجلاس بیش از ۱۰۰ رهبر سیاسی متعهد شدند که فقر را کاهش دهند، برای اشتغال کامل تلاش کرده و جوامعی با ثبات، ایمن و عادلانه ایجاد نمایند، همچنین تصمیم گرفته شد که مردم در مرکز برنامه‌های توسعه قرار گیرند.

در سال ۲۰۰۵ در نیویورک، کشورهای عضو سازمان ملل «بیانیه» و «برنامه اقدام» کپنهاگ را در جلسه کمیسیون توسعه اجتماعی بررسی کرده و موافقت نمودند که متعهد به پیشبرد توسعه اجتماعی شوند. در ۲۶ نوامبر ۲۰۰۷ مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلام کرد که از شصت و سومین مجمع عمومی، بیستم فوریه هر سال به عنوان روز جهانی عدالت اجتماعی جشن گرفته می‌شود. در روز ۱۰ جون ۲۰۰۸، سازمان بین‌المللی کار I.L.O اعلامیه عدالت اجتماعی برای جهانی شدن عادلانه را تصویب کرد.

اکنون هر ساله این روز به بررسی بی‌عدالتی اجتماعی جهانی اختصاص یافته و راه حل‌ها و پیشرفت‌های ممکن را برای آن نیز مورد بررسی قرار می‌دهند. در واقع این روز برای شنیدن صدای همه، افشای بی‌عدالتی‌های ساختاری و فشار برای تغییر اساسی است. در این روز مردم، گروه‌ها و دولت‌ها می‌توانند میزان پیشرفت در تحقق عدالت اجتماعی را ارزیابی و زمینه‌های بهبود را شناسایی کنند.

شعاری که برای این روز در سال جاری (۲۰۲۴) اختصاص داده شد «پرکردن شکاف‌ها، ایجاد اتحاد» است. این شعار بر اهمیت همکاری و مشارکت برای پرداخت به چالش‌های پیش‌روی دنیای امروز تاکید دارد، همچنین بر لزوم ارتقای شمول اجتماعی و انسجام و مبارزه با تبعیض و نابرابری تاکید می‌کند. طبق اظهارات سازمان ملل، روز جهانی عدالت اجتماعی برای برقراری و حفظ صلح و امنیت در داخل و بین ملت‌ها ضروری است.

روز جهانی عدالت اجتماعی، روزی‌ست که در بسیاری از کشورهای جهان میلیون‌ها نفر با مسائلی دست و پنجه نرم می‌کنند که آنها را از حق داشتن یک زندگی عادلانه، برابری، آزادی عقیده، داشتن امکانات اولیه مانند خانه، شغل، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش، تغذیه، حق بیان و … محروم می‌کند. اصول عدالت اجتماعی بر ۵ مورد استوار است: دسترسی به منابع، عدالت در برابری، مشارکت، تنوع و حقوق بشر.

کشور ایران یکی از کشورهایی‌ست که بسیاری از اصول عدالت اجتماعی را زیر پا گذاشته و به آنها متعهد نیست از جمله عدالت در برابری، مشارکت، تنوع و حقوق بشر که از مهم‌ترین اصول عدالت اجتماعی‌ست، بیشترین مسائلی هستند که مردم ایران از آن محرومند.

«فرد پطروسیان» روزنامه‌نگار، پژوهشگر ایرانی و یکی از همکاران ارشد «ماده ۱۸»، گزارشی را در خصوص این روز تهیه کرده و در آن به وضعیت مردم در ایران به خصوص اقلیت‌ها پرداخته است. وی در این گزارش نوشته است: «اگر وارد بیمارستانی در ایران در هر شهر کوچک و بزرگ شوید، به بخش نوزادان تازه به دنیا آمده بروید. کافیست که حتی با یکی دو کلمه در مورد نوزاد به راحتی بتوانیم بگوییم که تحت قوانین جمهوری اسلامی، این نوزادان علیرغم تلاش و استعداد، تا آخر عمر از چه حقوق ابتدایی محروم خواهند بود. چرا؟ چون نوزاد دختر است یا در خانواده زرتشتی، یهودی، مسیحی، بلوچ، یارسان، بهایی یا اقلیت‌های دیگر به دنیا آمده است.

در ایران ما اقلیت به دنیا نمی‌آییم، بلکه قوانین ما را اقلیت و عاری از حقوق شهروندی و بشری می‌کند. عدالت اجتماعی در صدد از بین بردن این تبعیض‌ها و ایجاد برابری حقوق شهروندان و توزیع منصفانه و البته نه یکدست منابع در جامعه است.»

عدالت اجتماعی یا برقراری عدالت در جامعه فقط بحث و گفتمان تئوری نیست، بلکه در سطح کلان کشوری یا جهانی، تا محل کار و نهادهایی مانند کلیسا می‌تواند مطرح شود. مسیحیان در ایران به ویژه شهروندانی که از اسلام به مسیحیت گرویده‌اند، علاوه بر اینکه قربانی سیاست‌های انسان زدایی و بی‌عدالتی حاکمیت جمهوری اسلامی هستند، از محرومیت کاری و تحصیل تا زندان و حتی اعدام نیز برخوردارند. مسیحیانی که حتی قبل از انقلاب در راستای تقویت عدالت اجتماعی و خیر عمومی برای همه ایرانیان کوشیده و اقدام به احداث مراکز آموزشی برای نابینایان، احداث بیمارستان و مدرسه توسط میسیونرها و ساخت مدرسه در مناطق زلزله‌زده توسط اسقف «هایک هوسپیان» نموده‌اند اما همیشه از جانب حکومت جمهوری اسلامی مورد اذیت، آزار، شکنجه و زندانی قرار گرفته‌اند.

بحث در مورد عدالت اجتماعی و بی‌عدالتی اجتمای برای رهبران مسیحی در کلیساهای مختلف یک تابو نبوده و در خصوص آن صحبت‌ها و تعاریف مختلفی صورت گرفته است. دهه‌ها توسط رسانه مسیحی «کریسچینتی تودی» و کنفرانس‌های متعدد مسیحی درباره موضوع عدالت اجتماعی تاکید شده و گفته شده قرار نیست بحث در مورد مسائل و مشکلات اجتماعی، جایگزین بشارت انجیل شود اما مسیحیان مسئولیت اجتماعی دارند و باید مقابل بی‌عدالتی بایستند.

عدالت اجتماعی به معنی ایجاد فرصت‌های برابر برای همه و رعایت انصاف، مختص گروه‌های خاص با بحث‌های روشن‌فکری نیست بلکه مربوط به همه انسان‌ها به ویژه قربانیان ناعدالتی ساختاری از جمله مسیحیان ایرانی است. «بیلی گراهام»، «جان استات»، «کاترین بوث»، «دزموند توتو» و «مارتین لوترکینگ» از افرادی هستند که درباره مقابله با بی‌عدالتی، تغییر ساختار، قوانین جامعه برای خیر عمومی و فرصت‌های برابر برای همه و انصاف در جامعه که از اصول عدالت اجتماعی است صحبت کرده و وارد عمل شده بودند.