حکومت نگران کاهش زاد و ولد، جوانان نگران بیکاری و بی‌پولی
آمار رسمی در ایران حاکی از کاهش جمعیت جوان است. با وجود فشار مسئولان و تاکید آیت‌الله خامنه‌ای بر افزایش زاد و ولد، این آمار نشان می‌دهند نه تاکیدهای او و نه تبلیغات حکومتی بر جوان‌ها اثرگذار بوده‌اند. چرا؟
خبرگزاری تسنیم به نقل از مسئولان مراکز مختلف خبری را درباره کاهش جمعیت جوان و رشد نرخ جمعیت سالمند در ایران منتشر کرده که نشان می‌دهد حکومت اسلامی ایران در زمینه تشویق جوانان به تشکیل خانواده و بچه‌دار شدن شکست خورده است.
با وجود تمام بنرهای نصب شده بر بزرگراه‌ها، تبلیغات صدا و سیما، خطبه‌های نماز جمعه و سخنرانی‌های آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در ضرورت ازدیاد جمعیت، به نظر می‌آید که جوانان نه اشتیاق و عجله‌ای برای بچه‌دار شدن از خود نشان می‌دهند و نه حتی حاضرند که زیر بار ازدواج بروند.
آمار و ارقام چه می‌گویند؟
به گفته اکبر محزون مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری برآورد‌های این مرکز نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۸ جمعیت ایران به حدود ۸۳ میلیون نفر رسیده است و این حاکی از یک رشد ۱،۲۴ درصدی در فاصله بین دو سرشماری است. سرشماری اول در سال ۹۵ انجام شد. جمعیت آنزمان ایران ۸۰ میلیون نفر بود.
به گفته او ایران از سال ۹۰ به بعد وارد فاز میانسالی شده است. برآورد جمعیت سال جاری نشان می‌دهد که ۲۲ درصد یعنی حدود ۱۸ میلیون و ۲۶۹ هزار نفر در ایران بین ۱۵ تا ۲۹ سال دارند. جمعیت سالمند ایران نزدیک به ۱۰ درصد یعنی کمی بالای هشت میلیون نفر است. یک مقایسه آماری نشان می‌دهد که جمعیت جوان ایران با نرخ رشد منفی ۳،۲۴ درصد در حال کاهش است.
با توجه به این ارقام باید نگاهی هم به آمار ازدواج کرد که آنهم کاهش پیدا کرده است. علی‌اکبر محزون می‌گوید: «آمار ازدواج از ۸۹۱ هزار در سال ۹۰ به ۵۵۰ هزار در سال گذشته رسیده است.» بنابر همین آمارهمزمان سن ازدواج بخصوص در شهرهای بزرگ مانند تهران بالا رفته است.
چرا تبلیغات جذابیت ندارند؟
چرخش در منحنی رشد جمعیت و ازدواج شاید با آمارهای دیگری نیز قابل توضیح باشد. از جمله میزان امیدواری مردم، بخصوص جوانان به آینده که خود به عوامل متعددی وابسته است، مانند امکانات رفاهی، آزادی‌های فردی و اجتماعی و از همه مهم‌تر یافتن شغلی در بازار کار، در یک کلام اطمینان به آینده. جمهوری اسلامی در هیچ‌یک از این موارد کارنامه درخشانی نداشته است.
در اردیبهشت ماه امسال ارزیابی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران این بود که نرخ بیکاری در سال ۹۸ “رکورد بزند”.
خبرگزاری تسنیم از به نقل از حسین سلاح‌ورزی نوشت: «تخمین‌های رسمی ارائه شده از سوی دولت ایران به نهادهای بین‌المللی پیش‌بینی می‌کند نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۸ به حدود ۱۵ درصد برسد که سه درصد بیشتر از نرخ بیکاری ۱۳۹۷ است». او پیش‌بینی کرده بود که “رکورد” بیکاری در سال جاری به این دلایل شکسته شود:
«دلیل نخست به نرخ پایین رشد سرمایه گذاری بر می‌گردد که حالا پاشنه آشیل اقتصاد ایران شده است. نرخ (حقیقی) رشد سرمایه گذاری در ایران سالهاست منفی شده و در سال جدید نیز چشم انداز روشنی برای افزایش آن دیده نمی شود. این نرخ منفی که در واقع به معنای عدم رشد و توسعه بنگاه‌های فعلی و عدم شکل‌گیری بنگاه‌های جدید است؛ بازار کار ایران را از نیروی محرکه مورد نیاز برای رشد دراز مدت و پایدار تقاضا (به خصوص در بخش‌های تولیدی و زیرساختی) محروم کرده است».
بیکاری در ایران بیماری مزمنی است. رسانه‌های ایران بارها از “سونامی بیکاری” در مناطق مختلف نوشته‌اند. به کلاف پیچیده فساد اقتصادی در جمهوری اسلامی عامل تحریم‌ها نیز اضافه شده و بر ابعاد این سونامی مدام می‌افزاید. بسیاری کسب‌و کارهای کوچک و متوسط، بنگاه‌های خدماتی قادر به ادامه حیات نیستند. بنگاه‌هایی که به گفته مسئولان نقشی مهم در بدنه نیروی کار ایران دارند.
پیامدهای این وضع بنا بر گفته‌های نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران کاهش قدرت خرید شهروندان و بسته شدن دست مردم برای خرید بسیاری کالاهاست: «شهروندان در وضعیت فعلی هزینه‌هایی مثل هزینه سرگرمی، خرید لباس تازه، تنقلات و غذای بیرون از خانه را به شدت کاهش می‌دهند.»
حسین سلاح‌ورزی پیش‌بینی می‌کند که «بحران اقتصاد ایران را به سطح تازه ای می برد که در آن رشد نرخ بیکاری، حتی جلوتر از تورم شتابان، تبدیل به فصل اول کتاب قطور مشکلات اقتصاد کشور خواهد شد.»
آمارهایی که باورشان در شرایط فعلی سخت است
در مقابل مرکز آمار ایران ماه گذشته آماری را درباره وضعیت اشتغال در ایران منتشر کرد که براساس آن نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به سال گذشته حدود ۳،۱ درصد کاهش داشته است. آمار مرکز آمار ایران در حالی از کاهش نرخ بیکاری می‌گوید که در سال‌های اخیر روند تعطیلی کارخانه و بنگاه‌های اقتصادی هرگز متوقف نشده و به دنبال تحریم‌ها افزایش نیز یافته است.
اما حتی با پذیرش صحت آنچه از سوی این مرکز منتشر شده، وقتی پای جوانان به میان می‌آید، همین آمار چشم‌انداز روشنی ارائه نمی‌دهند. بر اساس داده‌های مرکز آمار نرخ اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها در ایران در مقایسه با سال ۹۷ افزایش داشته اما سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاه در بهار امسال نسبت به کل بیکاران بیش از۴۳ درصد بوده است. این یعنی رشد منفی معادل چهار درصد ظرف یک سال. بنابر همین آمار سهم بیکاری زنان تحصیلکرده از کل جمعیت بیکاران ۶۴,۹ درصد است.
در چنین شرایطی عجیب نیست که تلاش مسئولان حکومتی برای تشویق جوانان به فرزندآوری به نتیجه نمی‌رسد. حکومت ایران فقط به تشویق و تبلیغ و دست‌انداختن به پستوهای زندگی خصوصی مردم بسنده نمی‌کند. سیاست فشار و سرکوب هم جزئی از برنامه افزایش جمعیت ایران است. زمستان سال گذشته میمنت حسینی چاووشی، استاد جمعیت‌شناسی به جرم تحقیق برای کنترل جمعیت دستگیر شد چون هر تحقیق یا آموزشی در این زمینه با مورد نظر آیت‌الله خامنه‌ای هم‌خوان نیست؛ رساندن جمعیت ایران به بالای ۱۵۰ میلیون نفر در کشوری ورشکسته، فقیر و بی‌آب. چشم‌اندازی که احتمالا برای بسیاری جوان‌های امروز و سالمندان آینده تصویری هولناک است.
منبع: DW
