کاهش صوری بیکاری و تغییر مبنای محاسبه

اعلام مرکز آمار از کاهش ۱/۸ درصدی نرخ بیکاری در تابستان ۹۸ تردید بسیاری رسانه‌ها و کارشناسان را برانگیخت. مرکز آمار می‌گوید، به خلاف سابق، شاخص‌های عمده بازار کار را بر اساس جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر محاسبه کرده است.

مرکز آمار ایران در سایت خود اعلام کرده که در رعایت قانون کار و فراهم کردن سازگاری بیشتر با معیارهای بین‌المللی، شاخص‌های عمده بازار کار کشور را بر اساس جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر محاسبه می‌کند. مرکز آمار می‌گوید نرخ بیکاری در تابستان ۹۸ معادل ۸/ ۱ درصد کاهش داشته است؛ ادعایی که در شرایط رکود اقتصادی باورپذیر نیست.

به نظر می‌رسد این توضیحی است در پاسخ به شائبه ‌دستکاری نرخ آمار بیکاری در نیمه اول سال ۹۸ و آمار مستقل دیگری از این نرخ در فصل تابستان. بسیاری از کارشناسان و رسانه‌ها کاهش ۱/۸ درصدی نرخ بیکاری در شرایط شوک اقتصادی و رکود شدید را یک آمار ساختگی و صوری دانستند.

“درگاه ملی آمار” تیرماه ۹۸ اعلام کرده بود که جمعیت شاغلین ۱۰ ساله و بیشتر در فصل بهار، ۲۴ میلیون و ۳۸۲ نفر بوده که به نسبت فصل مشابه سال قبل، ۳۲۱ هزار نفر افزایش نشان می‌دهد. نرخ بیکاری جمعیت فعال در این فصل ۱۰/۸ درصد اعلام شد که ۱/۳ درصد از فصل سال قبل کمتر بود.

در آمار مربوط به فصل تابستان، اعلام شد که ۴۴/۹ درصد جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند و نرخ بیکاری ۱۰/۴ درصد است. جمعیت شاغلین ۱۵ سال و بیشتر در این فصل ۲۴ میلیون و ۷۵۱ هزار نفر اعلام شد که به نسبت فصل مشابه سال قبل ۸۴۴ هزار نفر بیشتر است.

در این گزارش آمده بود که بخش خدمات با ۱/۴۹ درصد بیشترین سهم اشتغال را در تابستان ۹۸ داشته و بخش صنعت با ۳۲ درصد و بخش کشاورزی با ۱۹ درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.

جمعیت بیکار در برگیرنده کسانی است که آمادگی کار دارند اما موفق نمی‌شوند شغلی پیدا کنند. با توجه به وضعیت اقتصادی ایران، نرخ رشد منفی و رکود ناشی از تحریم‌ها، بسیاری از نرخ اعلام شده مرکز آمار تعجب کردند و برخی آن را دستکاری واقعیت خواندند.

خبرگزاری ایلنا در همین زمینه می‌نویسد: «آنطور که مرکز آمار می‌گوید نرخ بیکاری در جمعیت ۱۵ سال به بالا تا ۶۵ سال محاسبه می‌شود؛ اتفاقی که می‌تواند هم خوب و هم بد تلقی شود. نکته منفی آن کاهش صوری نرخ بیکاری است و نکته مثبت آن خارج کردن افراد ۱۰ تا ۱۵ ساله از دایره افراد فعال در حوزه کار و نزدیکی به استاندارد‌های جهانی در زمینه منع کار کودکان است.»

بر اساس گزارش جدید مرکز آمار ایران، در تابستان ۹۸، بالاترین نرخ بیکاری در استان سیستان و بلوچستان با رقم ۱۵/۲ درصد ثبت شد، پس از آن استان یزد با نرخ بیکاری ۱۵/۱ درصد و استان لرستان با نرخ بیکاری ۱۴/۷ درصد قرار گرفته‌اند.

آخرین گزارش مرکز آمار ایران، این را نیز نشان می‌دهد که در بهار ۹۸ جمعیت فعال مردان به نسبت بهار ۹۷ بیشتر شده، اما ۱۷۰ هزار نفر از جمعیت فعال زنان در بازار کار کاسته شده است. در این گزارش آمده که سهم مردان از مشارکت اقتصادی در بهار ۹۸، ۶۵ درصد بوده و سهم زنان ۱/۱۶ درصد.

مهناز قدیرزاده، کارشناس روابط کار و فعال حوزه زنان، احتمال داده که نوسانات اقتصادی و کمبود منابع مالی در واحدهای تولیدی، زنان را در صف اول گزینه‌ها برای تعدیل نیروی کار قرار داده باشد.

پیش‌تر اتاق بازرگانی تهران اعلام کرده بود که ۲۸ میلیون زن ایرانی از نظر اقتصادی غیرفعال هستند.

منبع:‌DW