جمهوری اسلامی ایران همه محدودیت‌های برجام را لغو کرد
ایران گام پنجم و نهایی کاهش تعهداتش در برجام را رسما اعلام کرد. این گام دو روز پس از کشته شدن قاسم سلیمانی برداشته شده است. لغو همه محدودیت‌های برجام از طرف ایران می‌تواند به بازگشت مجدد تحریم‌های قبل از برجام منتهی شود.
دولت ایران روز یکشنبه ۱۵ دی (پنجم ژانویه) با صدور بیانیه‌ای رسما خروج از تمامی تعهدات برجام را اعلام کرد. در گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت آمده است: «جمهوری اسلامی ایران در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی “محدودیت در تعداد سانتریفیوژها” را کنار می‌گذارد. بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و منبعد برنامه هسته‌ای ایران صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.»
مقامات ایرانی گام نهایی لغو محدودیت‌های برجام را در شرایطی اعلام کرده‌اند که چشم جهانیان به ایران دوخته شده و نظاره‌گر مراسم برگزاری تشییع جنازه قاسم سلیمانی هستند.
لغو محدودیت‌های برجام از طرف ایران اکنون این نگرانی را برانگیخته است که تنش این کشور با آمریکا و دیگر کشورهای غربی افزایش یابد و بر انزوای ایران افزوده شود.
در بیانیه دولت ایران تصریح شده است که “همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مثل سابق ادامه خواهد یافت” و “در صورت رفع تحریم‌ها و منتقع شدن ایران از منافع برجامی جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود می‌باشد”.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، روز یکشنبه ۱۵ دی پیش از صدور بیانیه دولت گفته بود که قبلا تصمیماتی درباره گام پنجم جمهوری اسلامی برای کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش اتخاذ شده بود، ولی اوضاع و شرایط فعلی با توجه به اتفاقات رخ داده می‌تواند این تصمیمات را تحت‌الشعاع قرار داده باشد.
از گام اول تا گام آخر
ایران برای نخستین بار در سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام کرده بود که اجرای برخی از تعهدات خود در برجام را به حالت تعلیق در می‌آورد.
جمهوری اسلامی در مرحله اول کاهش تعهدات هسته‌ای خود فروش اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین ایران را متوقف کرد. ایران در گام دوم اعلام کرد که از میزان تعیین‌شده ۳.۶۷ درصدی غنی‌سازی اورانیوم در برجام عبور خواهد کرد. در گام سوم نیز جمهوری اسلامی محدودیت‌های منظورشده در برجام را کنار گذاشت و تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفوژها و سانتریفوژهای جدید را آغاز کرد. چهارمین گام “گازدهی به سانتریفوژها” در تأسیسات هسته‌ای فردو بوده است.
امکان فعال شدن مکانیسم ماشه
کشورهای اروپایی باقی‌مانده در برجام (بریتانیا، فرانسه و آلمان) بارها در مورد اقدامات ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش هشدار داده‌اند. سه کشور اروپایی بارها خواستار توقف این اقدامات از سوی ایران شده و “به‌ویژه” تهدید ایران به افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم را “نگران‌کننده” خوانده‌اند.
حال لغو تمامی محدودیت‌های برجام و از بین رفتن تعهدات ایران به برجام می‌تواند به فعال شدن “مکانیسم ماشه” بینجامد.
کشورهای اروپایی باقی‌مانده در برجام حتی پیش از لغو کامل محدودیت‌های برجامی درباره فعال شدن مکانیسم ماشه به ایران هشدار داده بودند.
طبق ساز و کار پیش‌بینی شده در بند ۳۷ برجام که به “مکانیسم بازگشت خودکار” یا “مکانیسم ماشه” موسوم است، چنانچه ایران توافق هسته‌ای را نقض کند، تحریم‌های بین‌المللی که پیش از آن وجود داشتند، با ارجاع پرونده به سازمان ملل، مجددا به جریان خواهند افتاد.
منبع: DW
