نگاهی به موضوع محرومیت دانش آموزان از تحصیل
حق آموزش از جمله حقوق شهروندان است که باید دست کم در دروه‌های ابتدایی و پایه به صورت رایگان در اختیار همگان قرار گیرد. این درحالیست که بسیاری از دانش آموزان در کشور به دلیل کمبود امکانات و فضای آموزشی، مدارس فرسوده و نبود زیرساخت های مناسب برای آموزش مجازی، در دوره شیوع ویروس کرونا، از حق تحصیل محروم مانده اند. گزارش پیش رو در جهت آگاه سازی از وضعیت تحصیل دانش آموزان در کشور گردآوری شده است. از جمله مشکلات آموزش مجازی می توان به نداشتن توان مالی خانواده ها جهت خرید گوشی هوشمند و همچنین عدم سرویس‌دهی مناسب شبکه اینترنت در برخی نقاط کشور، اشاره کرد.
گفتنی است بسیاری از دانش آموزان ساکن مناطق روستایی به دلیل عدم دسترسی به اینترنت پر سرعت مجبور هستند هر روز مسیر طولانی و خطرناک کوهستانی را طی کنند. به گفته وزیر رفاه در سال تحصیلی جاری تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل، ۱۴۷ هزار نفر و حدود دو درصد از تعداد کل دانش‌آموزان کشور اعلام شده است. با این حال به نظر می‌رسد تفاوت بسیاری بین آمار دولتی و آمار غیررسمی از تعداد این دانش‌آموزان وجود داشته باشد. به طوری که نهادهای مربوط به حقوق کودکان، آمار کودکان بازمانده از تحصیل را تا چندین برابر تعداد اعلام شده از سوی مراجع دولتی برآورد می‌کنند.
در این گزارش به آمارهایی که مسئولین شهرها و استان‌های مختلف در خصوص دانش آموزان بازمانده از تحصیل ارائه داده‌اند پرداخته می‌شود که این آمار و ارقام نیز نمیتواند به تنهایی عدد دقیقی از واقعیت تعداد این کودکان در کشور باشد.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، طبق اصل سی قانون اساسی فعلی کشور آموزش مقدماتی باید به صورت همگانی و رایگان به افراد جامعه ارایه شود، این درحالیست که همزمان با نقض این اصل در کشور به واسطه خصوصی سازی امر آموزش، به دنبال شیوع ویروس کرونا فقدان زیرساخت های مناسب و عدم دسترسی دانش آموزان به امکانات آموزش مجازی منجر به محرومیت آن ها از حق تحصیل شده است. کمبود امکانات و فضای آموزشی، مدارس فرسوده و غیر استاندارد نیز همواره از جمله موانعی برای تحصیل دانش آموزان بوده است.
به گفته وزیر رفاه در سال تحصیلی جاری تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل، ۱۴۷ هزار نفر و حدود دو درصد از تعداد کل دانش‌آموزان کشور اعلام شده است.
فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز ضمن رد کردن آمار ارائه شده از سوی وزارت آموزش و پرورش، تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل را حدود یک میلیون نفر اعلام کرد و گفت: “ما معتقدیم کودکان بازمانده از تحصیل همه بچه‌هایی را که در بازه سنی ۶ و نیم تا ۱۸ سال هستند، شامل می‌شود و با این حساب در سال تحصیلی گذشته حدود یک‌میلیون دانش‌آموز از تحصیل بازمانده‌اند.
وی افزود: “آمار وزارت آموزش و پرورش فقط براساس تعداد دانش‌آموزانی است که مشخصات آنها در سامانه مدارس ثبت شده و در سال جدید ثبت‌نام نکرده‌اند اما این‌ها فقط گروهی از کسانی هستند که در سن تحصیل‌اند اما از آن بازمانده‌اند”.
فرشید یزدانی، در خصوص آمار پیش‌بینی‌شده درباره تعداد بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی جاری عنوان کرد: “هنوز برآورد دقیقی انجام نشده است اما به دو دلیل پیش‌بینی می‌کنیم آمار سال گذشته افزایش یافته باشد؛ دلیل اول اینکه دولت از سال گذشته تاکنون کار خاصی درباره این موضوع انجام نداده، دلیل دوم هم افزایش مشکلات اقتصادی خانواده‌هاست که اصلی‌ترین دلیل بازماندن از تحصیل است و مشکلات اقتصادی امسال نسبت به سال قبل بیشتر شده، پس پیش‌بینی‌ها این است که آمار امسال از سال قبل بیشتر شود”.
در خبری دیگر شهلا کاظمی پور، جامعه شناس، با اشاره به اینکه حدود ۲ درصد از جمعیت کل کودکان به دلایل متفاوتی نظیر سکونت در مناطق صعب العبور، فقر مطلق و… محروم از تحصیلات ابتدایی‌اند و به مدرسه نمی‌روند گفت: از میان کودکان در حال تحصیل همگی به امکانات کافی دسترسی ندارند و در نتیجه از لحاظ کیفیت تحصیلی با افت مواجه‌اند. علیرغم وجود قانون آموزش عمومی و همگانی که انتظار می‌رود تمامی کودکان بتوانند تا پایان دوره متوسطه اول تحصیل کنند اما هنوز حدود ۵۰۰ هزار کودک بی‌سواد در کشور وجود دارد.عدم دسترسی دانش آموزان به شبکه شاد
با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، آموزش و پرورش اعلام کرد که از طریق اینترنت و با استفاده از سامانه موسوم به شاد، آموزش دانش آموزان را از سر خواهد گرفت. این سامانه که نیاز به اینترنت و گوشی های همراه هوشمند دارد، از همان ابتدا مورد انتقاد معلمان و فعالان مدنی بود. از جمله مشکلات آموزش مجازی می توان به نداشتن توان مالی خانواده ها جهت خرید گوشی هوشمند و همچنین عدم سرویس‌دهی مناسب شبکه اینترنت در برخی نقاط کشور، اشاره کرد. گفتنی است بسیاری از دانش آموزان ساکن مناطق روستایی به دلیل عدم دسترسی به اینترنت پر سرعت مجبور هستند هر روز مسیر طولانی و خطرناک کوهستانی را طی کنند.
عدم دسترسی ۱۵۳ هزار دانش‌آموز در خوزستان به امکانات آموزش مجازی
بر اساس آمار‌های رسمی در خوزستان ۱۵۳ هزار دانش آموز که در حدود ۴۰ هزار خانوار زندگی می‌کنند از دسترسی به امکانات آموزش مجازی محروم بوده و ۱۳ درصد دانش‌آموزان این استان از تحصیل بازمانده‌اند.
استاندار خوزستان با بیان اینکه یکی از مشکلات بازماندگی از تحصیل دانش آموزان در این است که در همه روستاها مدارس متوسطه نداریم، گفت: “در هر چند روستا یک مدرسه متوسطه در نظر گرفته شده است. در برخی نقاط استان به‌دلیل مسائل فرهنگی، امکان رفتن دختران به مدارس در روستاهای اطراف وجود ندارد و معمولاً پس از گذراندن دوره دبستان، تحصیل را ادامه نمی‌دهند. آموزش مجازی می‌تواند راه را برای ما بگشاید و شرایط تحصیل دانش‌آموزان را فراهم کند. به آموزش و پرورش پیشنهاد می‌شود که حتی پس از کرونا، در استان خوزستان آموزش مجازی را در دستور کار قرار دهند”.
در خبری دیگر؛ رستمی رئیس آموزش و پرورش رامهرمز اعلام کرد: ” از ۲۷ هزار دانش آموز رامهرمزی دستکم ۴ هزار دانش‌آموز از داشتن تلفن همراه برای ادامه تحصیل در سال جدید تحصیلی محروم هستند”.
دانش آموزان روستای پلم زنگو از داشتن مدرسه و کلاس درس محرومند
دانش آموزان روستای پلم زنگو بخش سوسن ایذه واقع در استان خوزستان از داشتن مدرسه و کلاس درس محروم بوده و ناچارند هر روز در سرمای سخت، در کنار چند هیزم گرد هم آمده و ادامه تحصیل دهند.
یکی از اهالی روستا می گوید؛ یک کانکس به دانش‌آموزان روستایی اهدا شده، اما امکان انتقال زمینی آن وجود ندارد.
عدم دسترسی دانش آموزان روستاهای استان کهگیلویه و بویراحمد به اینترنت
یکی از ساکنین روستای بورک شهرستان مارگون در این خصوص گفت: “این روستا با جمعیتی نزدیک به یک هزار نفر دارای ۷ مدرسه ابتدایی، یک دبیرستان و یک مدرسه راهنمای با ۲۶۰ دانش آموز بوده که از داشتن اینترنت محروم هستند”.
یکی از اهالی روستای چنار برم شهرستان دنا نیز با اشاره به تحصیل ۳۰۰ دانش آموز در این روستا و ناتوانی آنها در دسترسی به شبکه شاد بیان داشت: دانش آموزان برای دسترسی به اینترنت، ضمن تحمل سرمای طاقت فرسا مجبور به پیمایش مسیری طولانی به سمت ارتفاعات روستا هستند.
عدم دسترسی دانش آموزان شهرستان آوج به امکانات آموزش مجازی
شماری از روستاهای شهرستان آوج واقع در استان قزوین، فاقد شبکه اینترنت بوده و دانش آموزان این روستاها از دسترسی به کلاس های آنلاین و تحصیل، محروم هستند.
برخی از دانش آموزان این روستاها برای دسترسی به اینترنت به بالای کوه و تپه ها مراجعه می کنند اما با توجه به فرا رسیدن فصل سرما دیگر نمی توانند دست به چنین اقدامی بزنند و از تحصیل بازمانده‌اند۔
شهرستان آوج دارای ۱۰۰ روستا است که دانش آموزان ساکن در ۳۶ روستای آن با این مشکل مواجه هستند۔
عدم دسترسی دانش آموزان ۳۹ روستای شهرستان کوثر به شبکه شاد
فرماندار شهرستان کوثر در استان اردبیل گفت: به دلیل نبود زیرساخت‌های ارتباطی لازم دانش‌آموزان ۳۹ روستا و ۲۱ مدرسه شهری این منطقه از برنامه‌های شبکه آموزشی شاد محروم هستند و به اظهار بسیاری از مردم و دانش‌آموزان شبکه آموزشی شاد به یک شبکه ناشاد برای قشر در حال تحصیل تبدیل شده است.
وحید کنعانی کمبود نیروی انسانی و معلمان تخصصی ،شیوع بیماری کرونا ، مشکل تهیه گوشی توسط دانش‌آموزان بی‌بضاعت برای استفاده از تحصیل مجازی ، در حال تخریب بودن ساختمان ۲۰ مدرسه و نیاز به انجام تعمیرات اساسی در ساختمان ۱۴ مدرسه این شهرستان را از جمله مشکلات آموزشی منطقه ذکر کرد.
دانش آموزان روستای کمره میشنان در استان لرستان از عدم دسترسی به اینترنت گلایه‌مندند
فقدان اینترنت باعث شده است دانش آموزان این روستا، از شرکت در کلاس‌های آنلاین و ادامه تحصیل باز بمانند.
با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، آموزش دانش آموزان از طریق اینترنت و با استفاده از سامانه موسوم به “شاد” صورت گرفت و این درحالیست که بسیاری از دانش آموزان از دسترسی به اینترنت و گوشی های همراه هوشمند محروم هستند
کمبود امکانات و فضای آموزشی؛ ۲۳ هزار دانش‌آموز در استان قزوین در معرض ترک تحصیل قرار دارند
حسنعلی اصغری، مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین اعلام کرد: “۲۳ هزار دانش‌آموز در استان قزوین در معرض ترک تحصیل قرار دارند”.
وی دلیل اصلی ترک تحصیل در مناطق محروم و حاشیه‌نشین استان را کمبود مدرسه و فضای آموزشی دانست و ادامه داد: “به جز کمبود حدود ۲۳ درصد مدارس ما در کل استان فرسوده هستند و نیاز به بازسازی و بهسازی دارند”.
حسنعلی اصغری با اشاره به اینکه عقب ماندگی‌ها در حوزه آموزش و پرورش استان قزوین فراوان است افزود: “یکی از نمونه‌های بارز این عقب ماندگی مدرسه ایستگاه در شهرک فردوس شهرستان آبیک است که یک مدرسه نیمه ویران و بدون امکانات آموزشی استاندارد است که دانش‌آموزان به خاطر مشکلات آن گریه می‌کنند”.
محرومیت دانش آموزان روستاهای خراسان جنوبی از دسترسی به اینترنت
با توجه به شیوع گسترده ویروس کرونا و لزوم برگزاری کلاس‌های آنلاین برای تحصیل دانش آموزان، در بسیاری از روستاهای استان خراسان جنوبی از جمله روستاهای حسن‌آباد و محمدآباد زیرکوه، امکان دسترسی به اینترنت و شبکه شاد وجود ندارد. این امر یکی از مهمترین عامل ترک تحصیل دانش آموزان این مناطق است.
همچنین بنا بر اعلام محمدعلی واقعی مدیرکل آموزش و پرورش خراسان‌جنوبی، بیش از ۳۰۰ مدرسه در مناطق روستایی این استان از دسترسی به اینترنت محروم هستند که باید با رفع نیاز آنان از تبعیض در آموزش جلوگیری کرد.
عدم دسترسی ۸۳ درصد دانش‌آموزان عشایر کهگیلویه و بویراحمد به شبکه “شاد”
رئیس آموزش و پرورش عشایر کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه بیش از ۳ هزار و ۶۲۵ دانش آموز در مناطق عشایری این استان مشغول به تحصیل هستند، گفت: «۸۳ درصد این دانش آموزان به شبکه شاد دسترسی ندارند.»
پیشتر محمد رضا احمدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، در خصوص آمار دانش آموزان محروم کل کشور نیز گفته بود: “طبق آماری که آموزش و پرورش اعلام کرده است ۳ و نیم میلیون دانش‌آموز به دلیل عدم دسترسی به اینترنت یا گوشی‌های هوشمند توان استفاده از برنامه شاد را ندارند”.
نزدیک به ۱۰۰ دانش آموز در شهرستان اهر به تلفن هوشمند دسترسی ندارند
حسین بگلری، رئیس اداره کمیته امداد امام خمینی شهرستان اهر گفت: ” در ایام تعطیلی مدارس دانش‌آموزانی هستند که هیچ گونه دسترسی به گوشی یا تبلت برای پیگیری تحصیل ندارند”.
وی در این خصوص اعلام کرد: “در حال حاضر، ۸۵۳ دانش‌آموز بی‌بضاعت تحت پوشش کمیته امداد شهرستان اهر هستند که از این تعداد ۹۸ دانش‌آموز برای پیگیری و ادامه تحصیل در شرایط کرونایی و تعطیلی مدارس، هیچ گونه دسترسی به تبلت و برنامه شاد ندارند. این در حالی است که خانواده‌های این دانش‌آموزان توان دریافت وام برای خرید گوشی یا تبلت را ندارند و می‌توان گفت از نظر مالی ناتوان هستند”.
پیشتر محمد رضا احمدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، در خصوص آمار دانش آموزان محروم کل کشور نیز گفته بود: “طبق آماری که آموزش و پرورش اعلام کرده است ۳ و نیم میلیون دانش‌آموز به دلیل عدم دسترسی به اینترنت یا گوشی‌های هوشمند توان استفاده از برنامه شاد را ندارند”.
محرومیت دانش آموزان روستای نارلی آجی‌سو از تحصیل در سایه فقدان امکانات آموزش مجازی
دانش‌آموزان روستای نارلی آجی‌سو واقع در دهستان مراوه تپه استان گلستان، به دلیل عدم سرویس‌دهی مناسب شبکه اینترنت در این منطقه و همچنین نداشتن توان مالی جهت خرید گوشی هوشمند، از حق تحصیل محر‌م مانده‌اند.
یکی از اهالی این روستا گفت: “دانش آموزان روستای نارلی آجی سو شهرستان مراوه تپه که به علت نبود اینترنت پر سرعت در این روزهای سرد و بارانی نمیخواهند از درس و مشق عقب بمانند، روز ها را در بالای کوهها و تپه ها می‌گذرانند”.
در این روستا دستکم ۱۷۰ دانش آموز ابتدایی، ۸۰ دانش‌آموز پایه دهم متوسطه و ۴۰ دانش‌آموز پایه یازدهم متوسطه زندگی می‌کنند.
محرومیت شش هزار دانش آموز از امکانات فضای آموزشی در فنوج
از هشت هزار دانش آموز روستای فنوج، شش هزار دانش آموز از امکانات فضای آموزشی محرومند.
کارشناس فناوری و اطلاعات اداره آموزش و‌پرورش فنوج گفت: “در روستاهای شهرستان فنوج ۸ هزار و۲۲۷ نفر دانش آموز مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد فقط هزار و ۹۰۰ نفر از آموزش مجازی بهره مند هستند” .
معاون‌عمرانی فرمانداری فنوج نیز عنوان کرد: “بیش از ۲۰۰ روستا و آبادی در فنوج وجود دارد که ۵۱ درصد دارای خطوط ارتباطی مخابراتی هستد و فقط ۵ روستا اینترنت پرسرعت دارند”.
گلستان؛ ترک تحصیل۴۰ دانش آموز استثنائی و عدم دسترسی ۳۴ درصد این دانش آموزان به شبکه شاد
رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی گلستان گفت: “۶۴۱ نفر از مجموع هزار و ۸۸۵ دانش آموز با نیازهای ویژه این استان که شامل ۳۴ درصد کل دانش آموزان می شوند، به شبکه شاد دسترسی ندارند”.
وی افزود: “دلیل اصلی دسترسی نداشتن این دانش آموزان به شبکه شاد، ناتوانی در خرید موبایل و تبلت است”.
خانعلی در خصوص مشکلات تحصیلی دانش آموزان استثنایی گلستان عنوان کرد: “امسال ۴۰ دانش آموز به دلیل بدسرپرست بودن، ممانعت خانواده از تحصیل، بیماری، ازدواج، اشتغال به عنوان کودک کار و نگرانی خانواده‌ها از ابتلا به کرونا ترک تحصیل کردند”.
عدم دسترسی دانش آموزان روستای نرماشیر به شبکه شاد
نبود زیرساخت های ارتباطی، فقر و محرومیت موجب شده که ۳۰ درصد دانش آموزان شهرستان نرماشیر در استان کرمان دسترسی به شبکه شاد نداشته باشند.
یکی از ساکنین این منطقه گفت: ما در منطقه‌ای زندگی می‌کنیم که دسترسی به اینترنت مشکل است و بسیاری از مردم حتی یک گوشی هوشمند در خانه ندارند و با توجه به اینکه خانواده‌ها در این شهرستان پر جمعیت هستند در خانواده‌هایی که به ندرت یک گوشی هم وجود دارد امکان استفاده همه بچه‌ها به اینترنت نیست.
یکی دیگر از شهروندان نرماشیر می‌گوید: بچه‌های ما اینجا امکانات ندارند به خصوص اینترنت برای وصل شدن به شبکه شاد وجود ندارد و بچه‌ها بعضاً مجبور هستند برای دسترسی به اینترنت به روستاهای اطراف و یا کوهها و تپه‌های مرتفع بروند.
طی سال جاری؛ ترک تحصیل ۲۴۴ دانش آموز ابتدایی در خراسان شمالی
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی گفت: “طی امسال طبق بررسی های صورت گرفته ۲۴۴ دانش آموز ابتدایی در این استان تحصیل را ترک کردند”.
وی ضمن اشاره به اینکه وجود خانواده بدسرپرست، بی سرپرست و فقر مالی از علل اصلی ترک تحصیل در میان این دانش آموزان بوده است، افزود: “از این تعداد ۱۱۱ دانش آموز شناسایی نشده اند یعنی به محل زندگی آن ها مراجعه شده ولی در آن محل در حال زندگی نبوده اند”.
عصمت بدخشان ادامه داد: “طی امسال ۴۲۷ دانش آموز کلاس اولی بازمانده از تحصیل نیز شناسایی شده اند که از این تعداد ۱۱۱ نفر از آن ها شناسایی و با پیگیری های انجام شده به کلاس درس فرستاده شده اند، اما ۳۱۶ دانش آموز هنوز شناسایی نشده اند و آدرسی از محل زندگی آن ها وجود ندارد که پیگیری ها در این زمینه در حال انجام است.
محرومیت دانش آموزان روستایی از عدالت آموزشی؛ وضعیت نامناسب تردد دانش آموزان روستای امیرآباد میاندوآب از داخل رودخانه
دانش‌آموزان این روستا برای رفتن به مدرسه که در روستای حمید است، به دلیل نبود هیچگونه پل ارتباطی باید از داخل رودخانه قوروچای عبور کنند.
گفتنی است بر اساس گزارشهای متعدد، محرومیت از امکانات حداقلی عمومی در مناطق روستایی از جمله دور بودن یا عدم راه دسترسی مناسب به مدرسه،ضمن اینکه تهدیدی جانی برای آنان محسوب شده، ادامه تحصیل را برای دانش آموزان روستایی دشوار و اغلب موجب بازماندن آنان از تحصیل می‌شود.
۴۹ هزار کودک بی‌شناسنامه هزار محروم از اپلیکیشن‌های آموزشی
کودکان کار و خیابان و ساکن محلات حاشیه‌نشین شهرها و جمعیت بزرگ بی‌شناسنامه‌ها در پی شیوع کرونا و اینترنتی شدن تحصیل در مدارس با مشکل مضاعف مواجه شده‌اند.
وزارت آموزش و پرورش در پی شیوع کرونا و تعطیلی مدارس اقدام به برگزاری کلاس‌های درس مجازی از طریق “یک اپلیکیشن مشخص” کرده است.
این درحالی است که اپلیکیشن آموزشی مذکور امکان ورود بدون کدملی را به کودکان نداده است که یک تبعیض آشکار در خصوص حق آموزش و تحصیل برای کودکان بدون شناسنامه و کدملی محسوب می‌شود.
همچنین بیش از ۲۰ میلیون جمعیت حاشیه‌نشین شهرها در کشور نه از امکانات زیرساختی اینترنت برخوردار هستند و نه توان مادی خرید حجم اینترنت را دارند.
منبع: هرانا
