بازداشت «کامران حکمتی»، سفر خانوادگی‌ای که به پرونده حقوق بشری بدل شد
«کامران حکمتی» یهودی ایرانی‌تبار و شهروند آمریکایی، در پی سفر سیزده سال پیش خود به اسرائیل، در ایران بازداشت و به زندان محکوم شد.
به نقل از خانواده «کامران حکمتی» یهودی ایرانی‌تبار ۷۰ ساله اهل نیویورک، او به دلیل سفری که سیزده سال پیش به اسرائیل داشته، در ایران بازداشت و محکوم به حبس شده است. خانواده او می‌گویند این سفر برای شرکت در مراسم مذهبی «برمیتصوا» (بلوغ مذهبی پسرش) انجام شده بود و هیچ انگیزه سیاسی در کار نبوده است.
حکمتی که تابعیت دوگانه ایرانی ـ آمریکایی دارد، در ماه می سال جاری برای دیداری کوتاه به ایران سفر کرده بود. او از تیرماه پس از پایان درگیری‌های دوازده‌روزه میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، در زندان اوین تهران نگهداری می‌شود.
خانواده او اعلام کرده‌اند که دادگاه انقلاب در اواخر ماه اوت، بر اساس قانونی که سفر ایرانیان به اسرائیل را ممنوع می‌کند، او را به چهار سال زندان محکوم کرده است. با این حال، طبق گزارش‌های منتشر شده، حکم زندان حکمتی ابتدا به دو سال و سپس به یک سال کاهش یافته است.
کامران حکمتی در ایران متولد شده اما از ۱۳ سالگی به ایالات متحده مهاجرت کرده و برای دیدار خانواده‌اش با گذرنامه ایرانی سفر کرده است؛ زیرا ایران تابعیت دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسد و شهروندانش را ملزم به استفاده از گذرنامه ایرانی در سفر می‌داند. اعضای خانواده که از ذکر نام خود خودداری کرده‌اند، می‌گویند نگران پیامدهای احتمالی این پرونده هستند.
وکیل خانواده حکمتی درخواست تجدیدنظر در حکم صادره را ارائه نموده اما هنوز تاریخ رسیدگی دادگاه تجدیدنظر مشخص نیست. خانواده وی ابراز امیدواری کرده‌اند که مقام‌های ایرانی با درنظر گرفتن وضعیت جسمی او، آزادی‌اش را به دلایل انسان‌دوستانه مورد بررسی قرار دهند. آن‌ها گفته‌اند که حکمتی از «سرطان تهاجمی مثانه» رنج میبرد و هیچ فعالیت سیاسی نداشته و سفرش شخصی بوده است.»
لازم به ذکر است که نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل از اظهار نظر درباره این پرونده خودداری کرده است.
به گفته نهادهای حقوق بشری، در حال حاضر دست‌کم چهار شهروند آمریکایی در ایران در بازداشت هستند: کامران حکمتی، رضا ولی‌زاده (روزنامه‌نگار) و دو زن دیگر که نام آن‌ها فاش نشده است. وزارت خارجه ایالات متحده در واکنش به این خبر، با استناد به ملاحظات امنیتی و حفظ حریم خصوصی، از اظهار نظر مستقیم درباره جزئیات پرونده خودداری کرده اما در بیانیه‌ای تاکید کرده که واشینگتن همچنان با متحدان خود برای پیگیری موضوع «بازداشت‌های ناعادلانه در ایران» در ارتباط است.
در این بیانیه آمده است: «رژیم ایران سابقه‌ای طولانی در بازداشت ناعادلانه و غیرقانونی اتباع کشورهای دیگر دارد. ایران باید فورا این افراد را آزاد کند.»
تحلیل‌گران حقوق بشری نیز می‌گویند بازداشت حکمتی یادآور استفاده جمهوری اسلامی از شهروندان دوتابعیتی به‌عنوان اهرم فشار سیاسی در مذاکرات یا مبادله زندانیان است. با این حال، طبق گزارش نیویورک‌تایمز، این نخستین مورد شناخته‌شده در سال‌های اخیر است که صرفا به‌دلیل سفر شخصی به اسرائیل منجر به صدور حکم زندان شده است.
سیامک نمازی، شهروند ایرانی ـ آمریکایی و زندانی سابق که سال گذشته در چارچوب توافقی میان تهران و واشینگتن آزاد شد، در گفت‌وگویی گفته است: «با بازداشت غیرقانونی حکمتی و دیگران، تهران بار دیگر بی‌دلیل به افزایش تنش با ایالات متحده و اسرائیل دامن می‌زند.»
کامران حکمتی مالک یک کارگاه جواهرسازی در منطقه الماس نیویورک است و در منطقه‌ی «گریت‌نک» در لانگ آیلند زندگی می‌کند، جایی که جمعیت قابل‌توجهی از یهودیان ایرانی‌تبار سکونت دارند. خانواده‌اش می‌گویند او فردی آرام، خانواده‌دوست و متعهد به سنت‌های ایرانی و یهودی بوده است.
«شهره نوفَر» یکی از بستگان او در کالیفرنیا، درباره او گفته است: «کامران همیشه کسی بود که خانواده را به هم پیوند می‌داد. همیشه برای همه بود؛ برای همسرش، فرزندانش، اقوامش و هر کسی که در ایران ملاقات می‌کرد. عجیب و دردناک است که همان کشوری که عاشقش بود و به آن کمک می‌کرد، حالا او را زندانی کرده است.»
به گفته خانواده‌ی او، کامران حکمتی در ماه می هنگام خروج از فرودگاه بین‌المللی تهران توسط نیروهای امنیتی بازداشت و گذرنامه‌اش ضبط شد. ماموران سپس خواستار بررسی تلفن همراه و حساب‌های شبکه‌های اجتماعی او شدند. طبق گزارش نیویورک‌تایمز، از ماه می تا اوایل ژوئیه چندین بار از او بازجویی شده و سرانجام در اوایل ژوئیه، پس از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، بازداشت رسمی او صورت گرفته است.
او ابتدا بدون حضور وکیل محاکمه شده و خانواده‌اش تنها پس از صدور حکم توانسته‌اند برای او وکیلی بگیرند. در حالی که مقام‌های دولتی از اظهار نظر درباره پرونده خودداری کرده‌اند، نهادهای مدافع حقوق بشر می‌گویند بازداشت و محکومیت حکمتی با استانداردهای دادرسی عادلانه هم‌خوانی ندارد.
در سال‌های اخیر، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها از ایرانیان مقیم خارج، از جمله اقلیت‌های مذهبی خواسته‌اند که با اطمینان خاطر به کشور بازگردند. اما پرونده‌ی کامران حکمتی، همان‌طور که نیویورک‌تایمز اشاره کرده، پرسش‌های تازه‌ای درباره امنیت سفر برای ایرانیان دوتابعیتی و آزادی دینی در ایران ایجاد کرده است.
این پرونده اکنون به نمادی از تنش میان تعهدات حقوق بشری و سیاست‌های داخلی بدل شده و همچنان در انتظار تصمیم دادگاه تجدیدنظر است.
