«در حوادث جاده‌ای ایران تنها راننده مقصر نیست»
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی رانندگان اتوبوس‌های مسافربری در ایران می‌گوید در حوادث جاده‌ای فقط راننده مقصر نیست. خستگی رانندگان ناشی از تعدد سفرها، مشکلات جاده‌ها و کهنه بودن اتوبوس‌ها نیز عوامل حادثه‌ساز هستند.
در حادثه ناگوار واژگونی اتوبوس دانش‌آموزان نخبه در استان هرمزگان (۱۰ شهریور/ اول سپتامبر) که دست‌کم ۱۲ نفر، از جمله ۹ دانش‌آموز را به کام مرگ کشاند، راننده اتوبوس مقصر اعلام شد.
نهادهای مسئول بررسی حادثه گفتند “بی‌توجهی راننده” علت حادثه بوده است. گفته شد که “راننده در حین رانندگی خواب‌آلود بوده است و کنترل اتوبوس پس از برخورد با قرنیز پل و ترکیدگی لاستیک جلو، از دست راننده خارج شده و اتوبوس پس از طی حدود ۱۰۰ متر به پهلوی راست واژگون شده است”.
اما فعالان صنفی و دست‌اندرکاران اتحادیه صنفی رانندگان وسائط نقلیه مسافری می‌گویند در حوادث جاده‌ای از این دست تنها رانندگان مقصر نیستند.
به گزارش خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، فعالان صنفی رانندگان مسافربری بر این باورند که خستگی بیش از اندازه رانندگان ناشی از تعدد سفرها، نامطلوب بودن کیفیت جاده‌های شهری و برون‌شهری و انجام نشدن نوسازی در ناوگان اتوبوسی و مینی‌بوسی از دلایل اصلی افزایش حوادث بوده است.
غلامرضا خادمی‌زاده، رئیس هیات مدیره انجمن صنفی رانندگان اتوبوس‌های مسافربری “خواب‌آلودگی رانندگان” را بیش از هر عامل دیگری در بروز حوادث حادثه‌ای موثر می‌داند. عاملی که خود ناشی از عامل دیگر، یعنی فقدان شرایط و امکانات لازم برای استراحت رانندگان است.
این فعال صنفی به ایلنا گفته است، درحال‌حاضر پلیس راه اعلام می‌کند که بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد تصادفات به دلیل خواب‌آلودگی راننده است درحالیکه قانون، دولت را موظف به ساخت خوابگاه برای رانندگان کرده است اما در هیچ‌جا، حتی در ۴ پایانه مسافری پایتخت، خوابگاهی برای رانندگان وجود ندارد.
به گفته رئیس هیات مدیره انجمن صنفی رانندگان مسافر، در این شرایط رانندگان چاره‌ای ندارند که برای استراحت به جعبه خواب داخل اتوبوس بروند که قطعا به علت سر و صدای محیط ترمینال خواب آسوده‌ای نخواهند داشت و این قطعا در هنگام رانندگی روی کیفیت کار آنها تاثیر می‌گذارد لذا در این شرایط انتظار خواب‌آلوده نشدن از راننده بیهوده است.
علاوه بر امکانات خوابگاه، باید سایر امکانات از قبیل دوش، کولر و وسایل گرمایشی در محل کار رانندگان وجود داشته باشد. به گفته خادمی‌زاده، هیچکدام از این زیرساخت‌های ضروری در ترمینال‌های مسافربری وجود ندارد. در حالی که در کشورهای اروپایی خوابگاه‌های استاندارد برای راننده وجود دارد که به عایق‌های صوتی مجهز شده‌اند و تمام سیستم‌های تهویه در آن وجود دارند.
دفاتر فنی به اغذیه‌فروشی تبدیل شده‌اند
به نظر رئیس هیات مدیره انجمن صنفی رانندگان اتوبوس‌های مسافری، یکی دیگر از دلایل خستگی مفرط رانندگان به عدم وجود دفاتر فنی در داخل پایانه‌های مسافری کشور مربوط است. او می‌گوید: «دفاتر فنی از قدیم به منظور جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی رانندگان در ترمینال‌ها مستقر بود. بدین ترتیب که رانندگان دفاتر نوبت‌دهی خود را اول صبح که به ترمینال مراجعه می‌کردند، در ترمینال می‌گذاشتند تا مسئول دفتر براساس تقاضای شرکت‌های سفارش دهنده به رانندگان نوبت سفر دهد.»
به گفته خادمی‌زاده این دفاتر اکنون تغییر کاربری داده شده‌اند و راننده برای یافتن یک سرویس باید کلی وقت و انرژی تلف کند تا برای نمونه بتواند در وسط روز یک سرویس برای مسیر تهران اهواز در ساعت ۱۶ پیدا کند که این خود به تنهایی کافی است تا راننده نتواند به اندازه کافی استراحت کند.
بیشتر شرکت‌های اتوبوس‌رانی دفاتر خود را به محل اغذیه‌فروشی تبدیل کرده و از آن درآمدهای میلیونی دارند بنابراین راننده ناچار است در پایانه سرگردان باشد. به گفته خادمی‌زاده، این شرایط هم در شرکت‌های خصوصی و هم در شرکت‌های دولتی حاکم است.
آنطور که خادمی‌زاده می‌گوید، مصوبه هیات وزیران، سازمان پایانه‌ها و همه شهرداری‌های کشور را مکلف کرده تا پایانه‌های مسافری را به خوابگاه‌ها با پارامترهای فنی موردنظر مجهز کنند اما هیچ اقدامی در این‌باره نشده است، به‌طوری که می‌توان گفت هیچ خوابگاهی حتی با ۳۰ درصد استاندارد در کل کشور برای رانندگان وجود ندارد.
یکی دیگر از دلایل بهم ریختگی خواب و ساعت استراحت رانندگان مسافربر، کنترل‌های بین‌راهی است. خادمی‌زاده در این‌باره می‌گوید: راننده در حال استراحت در جعبه خواب اتوبوس، به اولین پاسگاه گشتی که می‌رسد توسط مامور پلیس راه برای چک کردن مدارک تردد از خواب بیدار می‌شود که این اتفاق به دفعات در طول روز تکرار می‌شود، همین عامل منجر به خواب نامنظم برای راننده می‌شود که در کنار خستگی تردد روزانه در جاده برای وی مسئله‌ساز می‌شود.
نقش دوربین‌های کنترل در کابین رانندگان
رئیس انجمن صنفی رانندگان اتوبوس‌های مسافری در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرگزاری “ایلنا” نقش دوربین‌های کنترل رانندگان در اتوبوس‌ها نیز منفی می‌داند. او گفته است، “سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان” به منظور کاهش تلفات جاده‌ای توسط پلیس راه در اتوبوس‌ها نصب شده است. این دستگاه شامل یک دوربین پخش آنلاین نظارت بر رفتار رانندگان است.
خادمی‌زاده می‌گوید راننده مجبور است که برای جلوگیری از خواب‌آلودگی چای، قهوه، استفاده کند و حتی با کمک‌راننده صحبت کند. با این دستگاه راننده در صورت صرف نوشیدنی پشت فرمان یا حرف زدن با کمک راننده جریمه می‌شود. حتی در صورتی که بخواهد جای خود را در هنگام خواب‌آلودگی با کمک راننده عوض کند دوربین این حرکت را ثبت می‌کند و راننده به علت واگذار کردن ماشین به غیر، جریمه نقدی شده و حتی دفترچه‌اش اخذ و ضبط می‌شود.
وی تاکید دارد که نصب این دوربین‌های کنترل، اقدامی غیرقانونی و غیراخلاقی است که در هیچ جای دنیا به چشم نمی‌خورد.
این فعال صنفی می‌افزاید با همه این شرایط، راننده پس از رسیدن به مقصد تازه باید به فکر مشکلات فنی اتوبوس باشد: باید دست به تعویض روغن بزند یا رفع پنچری و سوختگیری کند تا ماشین برای فردا آماده باشد که اینها هم در مجموع دو ساعت از وقت راننده را می‌گیرد و تازه به اینجا می‌رسیم که راننده مکانی مناسب برای استراحت در هیچکدام از شهرهای بزرگ ندارد.
عمر بالا و فرسودگی اتوبوس‌ها نیز یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر حوادث جاده‌ای است. رئیس انجمن صنفی رانندگان اتوبوس‌های مسافری می‌گوید با اینکه میانگین عمر ناوگان بین ۸ تا ۱۰ سال است اما این خودروها که از برندهای مطرح دنیا هستند در داخل مونتاژ می‌شوند که همین مسئله موجب شده کیفیت آنها در مقایسه با اصل این خورودها در نازل‌ترین سطح در جهان باشد و این هم هزینه‌های زیادی بر روی دوش مالک و راننده می‌گذارد.
ساعات کار بیشتر و مشکلات جاده‌ها
خستگی ناشی از ساعات کار بیشتر نیز از عوامل حادثه‌ساز در جاده‌های ایران هستند. خادمی‌زاده در این باره می‌گوید یک راننده سرویس بیشتر از هشت ساعت در روز کار می‌کند. گرچه ممکن است پیمایش مسیر بیشتر از هشت ساعت نشود اما او باید بیشتر از هشت ساعت برای هماهنگی‌ها و حرکت اتوبوس به خارج از شهر وقت بگذارد که این منجر به خستگی مفرط می‌شود.
رئیس انجمن صنفی رانندگان مسافر می‌افزاید شرکت‌ها به منظور صرفه‌جویی ممکن است که کمک راننده در اختیار وی نگذارند و این مسئله پس از دو نوبت تردد در روز فوق‌العاده برای راننده خسته‌کننده است این در حالی است که رانندگان شاغل در سرویس‌های ادارت و کارخانه‌ها کارت هوشمند تردد و پروانه حمل و نقل جاده‌ای ندارند.
این فعال صنفی در ادامه به مشکلات جاده‌های ایران به عنوان یکی دیگر از عوامل حادثه‌ساز اشاره می‌کند و می‌گوید جاده‌های یک بانده همچنان در حال قربانی گرفتن هستند. مثلا زمانی در جاده کرمان- رفسنجان به علت یک بانده بودن روزی ده‌ها کشته و مجروح داشتیم و حالا با دو بانده شدن آن نرخ تصادفات بسیار پایین آمده است. از این رو یکی از دلایل بالا رفتن سوانح منجر به فوت، اتوبان‌های یک بانده است.
رئیس انجمن صنفی رانندگان مسافر کشور افزوده، در مجموع گاردریل‌های (حفاظ‌های کنارجاده‌ای و میان‌جاده‌ای) استاندارد در جاده‌ها وجود ندارد و علائم راهنمایی و رانندگی کوچک هستند که همه اینها برای اتوبوس که کنترل کردنش در برخی از مسیرها دشوار است، مشکل‌ساز می‌شود.
منبع:DW
