تهدید به برخورد با دوچرخه‌سواران زن در خیابان‌های اصفهان توسط دادستان
دادستان اصفهان روز ۲۴ اردیبهشت ۹۸ دوچرخهسواری زنان در این استان را ممنوع کرد. او دلیل آن را «قانون»، «فتوای علما»،نارضایتی و اعتراض «ائمه جمعه و خانواده شهدا» و درخواست «ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر» اصفهان عنوان کرد. علی اصفهانی دادستان عمومی و انقلاب اصفهان با اظهار اینکه «دوچرخه سواری بانوان در فضای عمومی فعل حرام است» گفت او پیشنهاد داده که دوچرخه‌های با پوشش مناسب برای زنان طراحی شود تا بتوانند در شهر تردد کنند. با این حال دادستان اصفهان توضیحی درباره طرح پیشنهادی خود نداد.
پیش از این بارها امام جمعه این شهر نسبت به دوچرخه سواری زنان اعتراض کرده بودند و سوار شدن زنان بر دوچرخه را امری تحریک‌آمیز برای مردها در خیابان‌ها عنوان کرده بودند.
علی اصفهانی دادستان اصفهان با ممنوع کردن دوچرخهسواری بانوان گفت متخلفان در دو یا سه مرحله بازخواست می‌شوند. او گفت به نیروی انتظامی اعلام شده تا بار اول «محترمانه» به زنان دوچرخه سوار تذکر داده شود و بعد مدارک هویتی او را بگیرند و دوچرخه‌اش را توقیف کنند. پس از آن این زن متخلف باید به پلیس امنیت مراجعه کرده و «تعهد» کتبی بدهد که دیگر به دوچرخه سواری در شهر نمی‌پردازد. پس از اخذ تعهد مدارک هویتی و دوچرخه او بازگردانده می‌شود.
به گفته دادستان اصفهان اگر این تخلف برای بار دوم و سوم ادامه یاد «فعل حرام صورت گرفته و طبق قانون مجازات اسلامی برخورد می‌شود.»
علی اصفهانی گفت: «بر طبق فتوای علما وهمچنین بر اساس قانون، دوچرخه سواری بانوان در فضای عمومی فعل حرام است.علاوه بر این مدت زیادی بود که ائمه جمعه، جماعات و خانواده شهدا نسبت به دوچرخه‌سورای بانوان در اماکن عمومی معترض بودند و همچنین تعرضات و مزاحمت‌هایی برای این بانوان ایجاد شده بود.» او اضافه کرد: «ضمن اینکه ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر که براساس قانون تشکیل شده و مصوبات آن لازم الاجراست درخواست پیگیری و برخورد با بانوان دوچرخه‌سوار در اماکن عممی را دارد»
دادستان اصفهان همچنین گفت با بانوانی که در سطح شهر اقدام به کشف حجاب در اماکن عمومی می‌کنند برخورد می‌شود.
از کارشکنی‌های امامان جمغه تا فتوای رهبر
آیت‌الله یوسف طباطبایی‌نژاد امام جمعه اصفهان شهریور ۹۷ گفته بود شهرداری اصفهان نباید زنان را به دوچرخه سواری در فضای عمومی تشویق کند. او با اشاره به مخالفت‌های ۱۰ ساله خود بر این مساله گفت: «بنده حدود ۱۰ سال قبل گفتم دوچرخه سواری بانوان طبق نظر اکثر مراجع تقلید در فضای عمومی صحیح نیست.»
امام جمعه اصفهان گفته بود دوچرخه سواری زنان در خیابان‌ها زمینه‌ساز «فسادهای بعدی» است: «در روایات اسلام آمده که نگاه حرام، تیر زهرآلود از ناحیه شیطان است و بدون شک این نگاه، زمینه‌ساز فسادهای بعدی می‌شود.»
این امام جمعه در شهریور ۸۹ نیز وقتی شهرداری اصفهان زنان را برای دوچرخه سواری تشویق کرده بود در خطبه‌های پیش از نماز جمعه خود گفت: «نباید به هیچ‌وجه بگذاریم که دوچرخهسواری بانوان رایج شود.» او اندام زن بر دوچرخه را پیامد فساد اجتماعی دانسته بود: «دوچرخه سواری بانوان علاوه بر پوشش و حجاب نامناسب به جهت حرکت اندام بر روی دوچرخه، تبعات و فساد اجتماعی به دنبال دارد.»
در بحث دوچرخهسواری زنان برخی از مراجع نظرهای مخالف خود را اعلام کرده‌اند. آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی در کتابی که در سال ۱۳۸۹ در اره احکام زنان منتشر کرده درباره دوچرخه سواری و اسکیت زنان نوشته است: «با توجه به پیامدهاى سوئى که اینگونه امور دارد، لازم است از آن پرهیز شود. و به وسوسه‌هایى که این و آن مى‌کنند توجه نکنند.»
موضوع دوچرخهسواری زنان تا جایی پیش رفته که حتی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران درباره آن فتوا داد. پایگاه اطلاع‌رسانی رهبر در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۹۵ اعلام کرد که طبق فتوای علی خامنه‌ای دوجرخه‌سواری زنان امری حرام است : «دوچرخهسواری بانوان در مجامع عمومی و نیز در جایی که در معرض دید نامحرم باشد حرام است. در صورتی که در منظر نامحرم نباشد فی‌نفسه اشکال ندارد.»
فتوای رهبر انقلاب مدتی پس از دوچرخهسواری زنان مریوان داده شد. در خرداد ماه ۹۵، رییس کمیسیون فرهنگی شورای شهر مریوان از شهروندان درخواست کرد برای داشتن هوای پاک و سالم به جای استفاده از خودرو شخصی از دوچرخه استفاده کنند. طبیعتا تعدادی از زنان هم با دوچرخه در شهر ظاهر شدند که پس از آن نیروی انتظامی مریوان در پنجم مرداد ۹۵، با توقیف دوچرخه تعدادی از دوچرخه‌سواران زن مانع حضور زنان دوچرخه‌سوار در سطح شهر شدند و با گرفتن تعهد از آن خواست تا دیگر در شهر دوچرخه سواری نکنند. پس از این اقدام، جمعی از شهروندان مریوان، در استان کردستان با تشکیل گروهی در تلگرام و انتشار نامه‌ای خطاب به فرمانداری این شهر، به بازداشت چندساعته تعدادی از زنان دوچرخه سوار در این شهر و جلوگیری از دوچرخه سواری آنها توسط نیروی انتظامی اعتراض کردند.
ماموستا مصطفی شیرزادی، امام جمعه مسجد جامع شهر مریوان نیز در نماز جمعه هشتم مرداد ماه و در واکنش به دوچرخهسواری زنان درسطح شهر گفته بود:« دوچرخهسواری برای زنان در ملا عام گناه است و لازم است مسئولین و اداره ورزش و جوانان فضای مناسب و سرپوشیدهبرای خانم‌ها فراهم کنند.»
مدتی بعد رهبر با فتوای خود این غائله را برای مدتی خواباند. اما زنان و علاقه‌شان به ورزش باعث نشد که آنها دوجرخه‌های خود را برای همیشه در خانه‌ها پنهان کنند و مدتی بعد مجددا در تهران و شهرهای دیگر از جمله اصفهان به پا زدن بر روی رکاب ادامه دادند.
چالشی به نام ورزش زنان
ورزش زنان از پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ در ایران با چالش مغایرت با قوانین شرع اسلام روبه‌رو شد. در نیمه اول دهه ۶۰ هیچ گونه اخبار ورزشی درباره زنان منتشر نمی‌شد و پس از آن هم اغلب در تلویزیون حکومتی ایران تنها به اعلام خبرهای ورزش زنان بدون هیچ تصویری ازآنها اکتفا می‌شود. پوشش زنان ورزشکار ایرانی در مسابقات بین‌المللی تا به حال بارها موضوع بحث و حتا گاه مانعی جدی بر سر راه حضور آنها در عرصه‌های جهانی بوده است. با ظهور شبکه‌های اجتماعی امکان بیشتری برای طرح مطالبات زنان در حوزه ورزش و همچنین پوشش موفقیت‌ها یا مشکلات آنها به وجود آمد. بسیاری از زنان ورزشکار یا علاقه‌مند به ورزش با پیوستن به شبکه‌های اجتماعی رسانه‌های شخصی خود را ساختند و درباره وضعیت ورزش زنان از جمله مطالبه دوچرخهسواری زنان اطلاع‌رسانی کردند.
با این حال همچنان موانع فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و مهم‌تر از همه سیاسی فراوانی بر سر راه زنان ایرانی علاقه‌مند به ورزش قرار دارد. بسیاری از مراجع تقلید شیعه و علمای قم با فتواهای صریح خود دوچرخهسواری زنان در ملا عام را موجب فساد دانسته و برخی آن را حرام اعلام کرده‌اند. هرچند دوچرخه سواری زنان هیچ منع قانونی ندارد و در هیچ بخشی از قانون اساسی یا مجازات در ایران جرم‌انگاری نشده اما بر اساس قانونی نانوشته به پارک‌های تک‌جنسیتی و دور از انظار عمومی محدود شده و به ندرت جایی در زندگی روزمره دارد. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان برای حفظ سلامت جامعه و محیط زیست شهروندان مرد و زن به دوچرخهسواری به جای استفاده از اتومبیل‌های شخصی تشویق می‌شوند و مدیریت شهری راه‌های مخصوص دوچرخهسواری برای شهروندان تدارک می‌بیند.
آیت‌الله علم‌الهدی، امام جمعه مشهد در خرداد ماه سال ۱۳۹۰ گفته بود: «یک دختر خانم در خانه خودش، در را ببندد و توی حیاط خانه‌اش ۱۰ ساعت هم دوچرخهسواری کند حرام نیست، اما وقتی این دخترخانم بیاید توی کوچه و با لباس دوچرخهسواری، سوار دوچرخه شود، آن لباس و آن حرکت، عارضه فساد برای جامعه دارد.»
زنان ایرانی در این سال‌ها البته موفقیت‌هایی هم به دست‌آورده‌اند. از جمله زنان دوچرخه‌سوار در شهر یزد اگرچه با ممنوعیت‌ها و مخالفت‌های بسیاری از سوی نهادهای امنیتی و مذهبی شهر روبه‌رو بوده و هستند اما سرانجام توانستند مسئولان را وادار به تاسیس پیست دوچرخهسواری برای زنان کنند. با این حال امام جمعه محمدآباد یزد هم در خرداد ماه جاری در اعتراض به آیین دوچرخهسواری زنان و مردان برای حفظ محیط زیست چنین اقداماتی را سبب «رنجش خاطر مردم» و « به درد آمدن قلوب مؤمنین» دانسته بود.
اگرچه بسیاری از مقامات حکومتی و مذهبی در ایران در این سال‌ها برای ورزش زنان ایرانی و حضور آنها در مجامع عمومی با پوشش ورزشی ممنوعیت ایجاد کرده و مانع آن شده‌اند با این حال چهره‌های میانه‌رو هم به حمایت از ورزش زنان پرداخته‌اند. از جمله اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام که هفته گذشته با خطاب قرار دادن گروه‌های تندرو گفت:« بعضی از متحجرین، ورزش را مغایر با شخصیت زنانه می دانند که از وصله‌های ناجور در تفکرات اسلامی است و بزرگان دینی ما، بدون تبعیض البته متناسب با شرایط جسمی زنان بر اهمیت ورزش تأکید می کردند.»
حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران نیز که با شعار احقاق حقوق شهروندی کار خود را آغاز کرد بارها از رعایت عدالت در ورزش سخن گفت و خواستار فراهم‌سازی شرایط مناسب برای ورزش زنان شده است. با این حال هنوز زنان در مریوان به جای سوار شدن بر دوچرخه‌های خود ناگزیر با دوچرخه‌هاشان راه می‌روند!
منبع: کمپین حقوق بشر ایران
