بحران فرونشست زمین؛ نیمی از دشت‌های ایران «کویر» شده‌اند
همزمان با انتشار تصاویر ماهواره‌ای جدیدی در زمینه وضعیت وخیم فرونشست زمین در ایران، مسئولان نیز از تبدیل شدن نیمی از دشت‌های کشور به‌خاطر فرونشست و همچنین «سه برابر» شدن فرونشست زمین در اطراف تهران خبر می‌دهند.
در ایران مدت‌هاست که برداشت بی‌رویه و بی‌برنامه آب از سفره‌های زیرزمینی (آبخوان‌ها) باعث فروریختن زمین و در نتیجه از بین رفتن این حفره‌ها و سفره‌ها شده است و دیگر آب بارش‌های بعدی نمی‌تواند این منابع را دوباره پر کند.
در روزهای اخیر مؤسسه تحقیقاتی «اینتل لب» با انتشار تصاویر ماهواره‌ای جدیدی در زمینه فرونشست زمین در اطراف تهران، این پدیده را همچون یک «بمب ساعتی آرام و ساکت» دانسته که زیرساخت‌های اساسی و جان ساکنان پایتخت را به شدت تهدید می‌کند.
در ارتباط با این روند، علی بیت‌اللهی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی روز دوشنبه ۱۴ تیر به خبرگزاری ایلنا گفت که «به‌طور دقیق از ۶۰۹ دشت کشورمان نیمی از آن‌ها به دلیل فرونشست و افت آب‌های زیرزمینی، کویری شدند و نیم دیگر هم حالت مطلوب ندارند و در آستانه بحران و خطر قرار گرفته‌اند».
او افزود که «در حال حاضر دشت ورامین، مهیار، اشتهارد و شهریار در مرز بحران هستند و هرچه زودتر باید جلوی کویری شدن آن‌ها را بگیریم».
آقای بیت‌اللهی توضیح داد که در مناطق جنوبی غربی تهران یعنی مناطق ۱۸ و ۱۹ نرخ فرونشست حدود ۲۴ سانتیمتر در سال است در حالی که استانداردهای بین‌المللی فرونشست ۴ میلی‌متری در سال را «مرز بحرانی» تعریف کرده است.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات شهرسازی افزود: «حال این‌که در جنوب غرب تهران زیرساخت‌هایی مانند مخازن نفت در ری، پالایشگاه نفت، مجتمع‌های مختلف صنعتی مستقر شده‌اند و خطوط لوله‌های نفت و گاز متراکم در این ناحیه وجود دارند».
علی بیت‌اللهی از جمله به وجود ۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان تهران و «ساخت استخرهای آبی طویل در مناطق این چاه‌ها توسط افراد بانفوذ» اشاره کرد و گفت «این وظیفه وزارت نیرو است که جلوی حفر چاه‌های غیرمجاز را بگیرد».
مسئولان وزارت نیرو هم در روزهای اخیر بخشی از دلایل خاموشی‌های اخیر تهران را به مصرف بالای برق در این ۳۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز نسبت داده بودند و با وجود این‌که اظهارات مقامات در مورد این چاه‌ها از سال‌ها قبل تکرار شده، ولی تاکنون خبری در مورد برخورد جدی با این معضل گزارش نشده است.
در همین حال، سازمان زمین‌شناسی نیز روز دوشنبه خبر داد که وضعیت فرونشست زمین‌ها در حومه تهران طی یک دهه گذشته «سه برابر» وخیم‌تر شده و با این‌که این سازمان ۲۰ سال است دربارهٔ خطر گسترش این پدیده برای آینده ایران به مسئولان هشدار می‌دهد «ولی هیچگاه به این هشدارها توجه نشد».
رضا شهبازی، مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین‌شناسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا گفت: «مطالعات ما نشان می‌دهد که سطح درگیری زمین در پیرامون جنوب غرب شهر تهران با پدیده فرونشست طی یک دهه گذشته تقریباً دو تا سه برابر شده است».
او گفت که این سازمان از ۴۰ سال پیش از گسترش این پدیده در ایران خبر داشته و از حدود ۲۰ سال پیش به مقامات هشدارهای لازم را داده است اما مسئولان این هشدارها را نادیده گرفته‌اند.
پیش از او، علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی، نیز روز ۹ خرداد از وضعیت فرونشست زمین‌ها در ایران با عنوان «فاجعه» و «زلزله خاموش» یاد کرد و با هشدار نسبت به مرگ گیاهان و جانوران و جوامع انسانی کشور، گفت که «کشور را به سوی نابودی پیش می‌بریم».
او با بیان این‌که فرونشست باعث ایجاد بحران‌های امنیتی برای کشور خواهد شد، یادآور شد: «خشکسالی باعث مهاجرت افراد از جنوب به شمال کشور و خالی از سکنه شدن بخش‌های بزرگی از کشور می‌شود و در آمارها مشاهده می‌شود که از ۴ میلیمتر فرونشست در اتحادیه اروپا به عنوان بحران یاد می‌شود، در حالی که در اصفهان تا ۱۷ سانتیمتر و در تهران ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است».
منبع: رادیو فردا
