دریاچه نمک حوض سلطان قم در کمای خشکسالی
بهار ن. خبرنگار اف‌سی‌ان‌ان: حوض سلطان ، بزرگترین آینه طبیعی ایران، در معرض خشکسالی است.خشکسالی از سال ۷۹ گریبانگیر استان قم شده است و حوض سلطان که در ۴۰ کیلومتری قم قرار دارد از تبعات این پدیده در امان نمانده است.
شواهد موجود حکایت از آن دارند که حفر چاه‌های غیر مجاز، کاربری‌های نادرست و احداث سدهای کارشناسی نشده در چند دهه اخیر این معضل را تشدید کرده است.
به نقل از سید رحمان دانیالی ، رئیس حفاظت محیط زیست استان قم در مصاحبه با روزنامه شاخه سبز ، بحران در این دریاچه شدیدتر از دریاچه ارومیه بوده و این موضوع از چند سال قبل نیز توسط مسئولین وقت عنوان شده بود، اما به دلیل عدم پیگیری و هماهنگی‌بین دستگاههای اجرایی برای احیا دریاچه ، و احداث سدی در بالا دست آن ، بحران جدی این دریاچه را تهدید می‌کند. وی با تاکید بر اینکه استان قم ۱۰۰ درصد در حوزه آبریز دریاچه نمک قرار گرفته ، بیان کرد که استان های تهران و البرز و مرکزی ۹۰ درصد در این حوزه قرار می گیرند و با توجه به وسعت زیاد این دریاچه ، اگر بحران مهار نشود ، اثر گذاری کلانی بر این استانها خواهد داشت .
این جاذبه دیدنی در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران و در حاشیه بزرگراه خلیج فارس قرار دارد. این دریاچه که به دریاچه شاهی و دریاچه ساوه قم هم معروف است به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومتر مربع در شمال شرق شهرستان قم واقع شده است و رشته کوه‌های البرز در شمال آن قرار دارد.
ارتفاع دریاچه حوض سلطان از سطح دریا ۷۱۰ متر است و با بارندگی ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیمتر در سال این منطقه در حوزه نواحی کم باران قرار گرفته و دارای چهار بخش کفه نمکی (بخش اصلی)، حاشیه باتلاقی، محدوده اکولوژیک و دشتی است.
آنچه امروز شوره‌زاری به نظر می‌آید، در گذشته گونه‌های ارزشمندی را در خود پرورش داده است. حیواناتی مانند گور‌خر آسیایی از این دریاچه آب می‌نوشیده و البته هنوز هم گاهی در زمستان لایه‌ای از آب شیرین در برخی نقاط تشکیل می‌شود که آبخوری پرندگان مهاجر است.
بر اساس گفته های رئیس اسبق اداره محیط زیست استان قم ، در واقع حوض سلطان یک تالاب است. یکی از پنج تالاب استان قم که به تائید کنوانسیون بین‌المللی رامسر رسیده است.
برخی باکتری‌ها، جلبک‌ها و لجن‌های این تالاب ارزش دارویی یا صنعتی دارند.از همه دیدنی‌تر، پرندگانی هستند که گذارشان به حوض سلطان می‌افتد. هوبره، انواع کبوتر و… و پرندگان مهاجر نظیر غاز خاکستری، آنقوت، لک لک، انواع عقاب و غیره را می‌توان در زمره این پرندگان جای داد.
در منطقه پستاندارانی نیز از قبیل خرگوش، موش صحرایی، روباه و گاهی آهو دیده می‌شوند. در میان خزندگان منطقه حضور مارها و سوسمارها که در کنترل بیولوژیک آفات نقش دارند، بارز است. انواع عنکبوت، رتیل، موریانه و مورچه‌های کمیاب در اطراف دریاچه گسترده هستند.
اگر حوض سلطان آب نداشته باشد، آرتمیا که گونه شاخص و فعال این جاذبه طبیعی است، رشد نمی‌کند. در نتیجه پرندگان مهاجری هم که از آرتمیا تغذیه می‌کنند به این منطقه نخواهند آمد. اتفاقی که امسال در حوض سلطان افتاده و فرش سفید این تالاب را بی روح کرده است.
رئیس اداره محیط زیست استان قم می‌گوید: این تالاب در هنگام سیلاب زیر آب می‌رود، اما زمان خشکسالی مانند دشتی مسطح و عریان، کانون تولید ریزگردها است. همان ریزگردهایی که تابستان‌ها نفس مردم قم را به شماره می‌اندازد و آسمان را خردلی می‌کند.
محققان انواع گیاهان مانند تاق زرد، سودا، اسفناج، اشنان و درمنه بیابانی را در این دریاچه کشف کرده‌اند و از این گیاهان در تهیه‌ی دارو استفاده می‌شود. محققان، آزمایشاتی روی نمک موجود در دریاچه‌انجام داده‌اند و به این نتیجه رسیدند که حاوی مواد معدنی با ارزش و مهمی چون منیزیم سولفات، منیزیم کلرید، سدیم کلرید و سدیم سولفات است. این نمک برای استفاده در صنعت به کار گرفته می شود. جالب است بدانید منیزیوم استحصالی دریاچه‌ی نمک حوض سلطان حدود ۳۵ تا ۵۰ برابر بیشتر از نمکی است که از آب دریا استخراج می‌شود و همچنین در هر ۱۰۰ کیلوگرم نمک استخراج شده از این دریاچه، ۱۰ تا ۱۴ کیلوگرم منیزیوم جدا می‌شود.
اما مسئولان امر بدانند برای درک این فاجعه، خواندن و دانستن شرح حال این دریاچه کافیست تا بتوان به دلیل بروز چنین معضلاتی پی برد.
ای بسا که کمی‌تفکر کرده و به جای نفرین و بدخواهی برای قوم عزیز خدا از خداوند، طلب بخشش کرده و نجات را از او بخواهیم .همانگونه که اصول انسانی‌نیز بیانگر اینست آنچه را برای خود نمی پسندی برای دیگران نیز نپسند. پس‌ای کسانی‌که سرنوشت سرزمین آریایی را در دست گرفته‌اید، کمی‌دلسوزی ، کمی‌دعا، کمی‌محبت . خشکسالی و بلاهای طبیعی ، بازخورد تفکرات مسمومی است که خود شما طلب کرده اید .
