حدود دو سوم حجم مخزن سدهای ایران خالی هستند

ظرفیت مخزن سدهای ایران اندکی بیش از ۵۰ میلیارد مترمکعب است و در حال حاضر فقط ۳۸ درصد این مقدار آب ذخیره دارند. میزان آب ورودی به سدهای ایران در سال آبی جاری به نسبت سال قبل ۳۰ درصد کاهش یافته است.

خشک‌سالی دراز مدت در ایران ادامه دارد، میزان آب ورودی به پشت سدها به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش یافته و متناسب با آن حجم آب خروجی از مخزن سدها نیز کمتر شده است.

مدیر کل دفتر اطلاعات و داده‌های آبی شرکت مدیریت منابع آب ایران می‌گوید در سال آبی جاری که از مهرماه آغاز شده تا ۱۸ دی کل ورودی آب به سدها نزدیک به شش و نیم میلیارد متر مکعب بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۰ درصد کاهش داشته است.

فیروز قاسم‌زاده به خبرگزاری ایلنا گفته حجم مخزن سدهای ایران حدود ۵۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب است و در حال حاضر ۶۲ درصد این مخزن‌ها خالی هستند.

کاهش ۲۸ درصدی ذخیره آب

بر پایه آمار رسمی میانگین موجودی آب پشت سدهای ایران به نسبت سال گذشته ۲۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین در سال جاری آبی میزان خروج آب از مخزن سدها به نسبت دوره مشابه در سال گذشته ۳۸ درصد کمتر بوده است.

در حالی که نزدیک به دو سوم ظرفیت مخزن سدهای ایران خالی و فقط حدود ۳۸ درصد این ظرفیت آب وجود دارد میزان پرشدگی سدها در مناطق مختلف متفاوت است.

به گفته مدیر کل دفتر اطلاعات و داده‌های آبی، سد زاینده رود با ۱۳ درصد کمترین میزان پرشدگی را دارد و این میزان در سدهای خوزستان و تهران به ترتیب حدود ۴۵ و ۱۸ درصد است.

شروع سال آبی جدید در پی کاهش بارندگی

سال آبی جاری با کسری تراز مخزن سدها در قیاس با سال گذشته شروع شد. یوسف رضاپور، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران مهرماه امسال گفته بود سال آبی جدید در حالی شروع شده که میزان بارندگی در سال گذشته در قیاس با میانگین بلند مدت ۳۷ درصد کاهش داشته است.

او می‌گوید در حوضه آب‌ریز سد‌های تأمین‌کننده آب شرب کلان‌شهر‌های تهران و کرج در فروردین امسال فقط ۳/ ۲ میلی‌متر بارندگی رخ داده که کمترین میزان در بیش از نیم قرن گذشته بوده است.

رضاپور با استناد به پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی مبنی بر بارش‌های کمتر از نرمال در مهر و آبان ماه و افزایش نیم تا دو درجه‌ای دما در مقایسه با آمار بلندمدت در فصل پاییز، ابراز نگرانی کرده بود که با روند نزولی آب ورودی به مخزن سد‌ها، به لحاظ تأمین مطمئن و پایدار آب سال سختی در پیش باشد.

در جمهوری اسلامی سدسازی بی‌رویه با توجیه‌هایی نظیر مهار آب‌های روان، جلوگیری از سیلاب و تامین مطمئن آب شرب به شدت رواج داشته اما شواهد نشان می‌دهد که این اقدام که همه جناح‌ها در آن دخیل بوده‌اند بیشتر به یک کسب و کار پردرآمد تبدیل شده است.

کاسبی سدسازی و “ورشکستگی آب” در جمهوری اسلامی

عیسی کلانتری که در سال پایانی نخست‌وزیری میرحسین موسوی و از ابتدای ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی تا سال سوم دولت اول محمد خاتمی وزیر کشاورزی و در دولت دوم حسن روحانی رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بود چند سال پیش گفت: «هر بلایی بر سر حوزه محیط زیست آمده طی چهار دهه گذشته بوده است. پیش از این مدت، بسیاری از شاخص‌های محیط زیستی کشور مثل آب در جایگاه مناسبی قرار داشت.»

او که خود یکی از مسئولان حوزه‌های مرتبط با آب بوده از سیاست‌هایی که ایران را به “ورشکستگی آبی” کشانده به شدت انتقاد کرد و افزود این سیاست‌ها باعث شده “امروز یک تالاب و دریاچه زنده” در کشور وجود نداشته باشد.

مطابق فهرستی که در وب‌سایت شرکت مدیریت منابع آب ایران منتشر شده، در حال حاضر از ۶۴۷ سد کوچک و بزرگ در ایران بهره‌برداری می‌شود و ۶۸۳ سد دیگر در مرحله اجرا یا مطالعه قرار دارند.

تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ کمتر از ۳۰ سد در ایران ساخته شده بود. نگاهی به نقشه سدهای ایران آشکار می‌کند که احداث بسیاری از آنها نمی‌تواند فقط با هدف مهار آب‌های روان و استفاده بهینه از منابع آبی انجام شده باشد.

استان سیستان و بلوچستان از مناطق خشک و بیابانی محسوب می‌شود و میزان بارندگی سالانه در بخش‌های مختلف آن بین ۷۰ تا ۱۳۰ میلی‌متر است. در این استان ۲۳ سد در حال بهره‌برداری و ۲۵ سد دیگر در مرحله اجرا و مطالعه قرار دارند. میانگین بارندگی سالانه در ایران ۲۵۰ میلی‌متر است.

منبع: DW