«مدیران شرکت‌های ایرانی برای دورزدن تحریم‌ها از گذرنامه‌های فروشی استفاده می‌کنند»
بر اساس گزارش رویترز، رئیس‌جمهوری کومور که در حوزه علمیه قم درس خوانده بود و او را “آیت‌اللهِ کومور” می‌خواندند، در دوره احمدی‌نژاد ۳۰۰ گذرنامه برای مدیران شرکت‌هایی ایرانی صادر کرد تا تحریم‌های بین‌المللی را دور بزنند.
کشور آفریقایی قمر (کومور) در ماه ژانویه ۲۰۱۸ شمار زیادی گذرنامه‌هایی که اتباع خارجی خریده بودند را باطل کرد. این مجمع‌الجزایر واقع در حاشیه جنوب شرقی قاره آفریقا بدون اشاره به دلیل ابطال این گذرنامه‌ها، تنها اعلام کرده است که آنها بدون رعایت ضوابط صادر شده بودند.
با این حال فهرست موثقی از کل دریافت‌کنندگان گذرنامه‌های کومور به دست خبرگزاری رویترز رسیده است. رویترز اما مشخص کرده که ابعاد این مسئله بیش از آن چیزی است که مقامات این کشور کوچک آفریقایی اعلام می‌کنند.
بر اساس اطلاعات رویترز، بیش از ۱۰۰ گذرنامه از ۱۵۵ گذرنامه‌ای که در ماه ژانویه باطل شده‌اند، متعلق به اتباع ایرانی بوده است.
در میان این افراد، مدیران شرکت‌هایی را می‌توان یافت که در حوزه‌ها‌ی کشتیرانی، نفت و گاز، معاملات ارز و فلزات گران‌بها فعال هستند. تمام این حوزه‌ها هدف تحریم‌های بین‌المللی بوده‌اند. برخی از این افراد بیش از یک گذرنامه کومور (قمر) را خریده بودند.
دیپلمات‌ها و مقامات امنیتی کومور و کشورهای غربی نگران از این هستند که برخی از این ایرانیان از گذرنامه‌ها برای دورزدن تحریم‌های بین‌المللی استفاده کرده باشند.
این گزارش می‌افزاید، اگرچه هیچ‌یک از این افراد یا شرکت‌ها هدف تحریم نبوده‌اند، اما در شرایطی که محدودیت‌هایی برای ایران وضع شده است، گذرنامه دوم می‌توانسته کمک بزرگی باشد.
دارندگان گذرنامه کشور کومور می‌توانند بدون روادید به شماری از کشورهای خاورمیانه و آسیای دور سفر کنند. این گذرنامه‌ها می‌توانسته برای ایرانیان امکان گشایش حساب‌های بانکی و ثبت شرکت‌ها در کشورهای خارجی را فراهم آورد.
دولت ایران صدور گذرنامه کشورهای بیگانه برای اتباع خود را مجاز نمی‌داند. اما یک منبع ایرانی مطلع از فروش این گذرنامه‌ها به رویترز گفته است که وزارت اطلاعات و امنیت جمهوری اسلامی برای شماری از مدیران ارشد ایران چراغ سبز داده بود تا بتوانند با تهیه یک گذرنامه خارجی امکان سفر و تسهیلات تجاری و تراکنش‌های پولی برای خود فراهم آورند.
کنت کاتسمن، کارشناس امور خاورمیانه در مؤسسه پژوهش‌های کنگره آمریکا، در این رابطه گفته است که کشور کومور تنها یکی از کشورهای آفریقایی است که ایران تلاش کرده از طریق نفوذ دیپلماتیک، تجارت‌های جهانی خود را ادامه دهد.
کاتسمن می‌افزاید، با گذرنامه‌ی کومور می‌توان کارهایی انجام داد که مشخص نمی‌شود عامل آن یک ایرانی است.
در فهرست محرمانه کل دریافت‌کنندگان گذرنامه کومور، که در اختیار رویترز قرار گرفته است، محل تولد بیش از ۱۰۰۰ نفر از آنهایی که میان سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۷ گذرنامه خریده‌اند، ایران بوده است.
اکثر این گذرنامه‌ها میان سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ خریداری شده‌اند؛ و این دقیقا زمانی است که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، به ویژه در حوزه نفت و گاز و فعالیت‌های بانکی، تشدید شده بود.
دیگر افرادی که گذرنامه کومور را خریده‌اند ازجمله از اتباع کشورهای سوریه، افغانستان، عراق، چین و شماری کشورهای غربی بوده‌اند.
ایرانیان در میان محافظان شخصی رئیس‌جمهوری کومور
کشور کومور (قمر) با ۸۰۰ هزار جمعیت، برنامه فروش گذرنامه‌ی خود را از سال ۲۰۰۸ آغاز کرد، زیرا این کشور به پول نقد نیاز داشت.
در آن زمان کومور با امارات متحده عربی و کویت به توافق رسید که بادیه‌نشینان این دو کشور عربی که عاری از ملیت و حقوق شهروندی محلی بودند، از سند هویت برخوردار شوند. قرار بود دولت‌های این دو کشور گذرنامه‌های کومور را بخرند و میان بادیه‌نشینان تقسیم کند.
در عوض دولت کومور قرار بود در قبال صدور گذرنامه چند صد میلیون دلار به منظور تقویت نظام اقتصادی کشور خود دریافت کند. این رقم به ۶۰۰ میلیون دلار در سال می‌رسید.
در همین زمان دولت کومور روابط نزدیک‌تری با جمهوری اسلامی ایران برقرار کرد. احمد عبدالله محمد سامبی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۱ ریاست جمهوری کومور را برعهده داشت. محمد سامبی سال‌ها در حوزه علمیه قم ایران درس خوانده بود.
بر اساس گفت‌وگوهایی که رویترز با افراد محلی کومور داشته است، شماری از محافظان شخصی محمد سامبی ایرانی بودند. تحقیقات اندیشکده “چتم هاوس” نشان می‌دهد که در کومور محمد سامبی را “آیت‌اللهِ کومور” می‌نامیدند.
سامبی در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۹) به ایران سفر کرد؛ و این زمانی بود که محمود احمدی‌نژاد می‌کوشید مناسبات جمهوری اسلامی را با کشورهای آفریقایی و آمریکا لاتین گسترش دهد. سال بعد نیز احمدی‌نژاد راهی کومور شد.
در این زمان بود که به دستور سامبی بیش از ۳۰۰ گذرنامه کوموری به ایرانیان فروخته شد.
محمد سامبی تاکنون به پرسش‌های هیأت تحقیق قضایی کومور در مورد گذرنامه‌های صادرشده پاسخ نداده است.
منبع: DW
