کسری ادامه‌دار بودجه آموزش و پرورش و دغدغه‌های فرهنگیان
وزارت آموزش و پرورش ایران از سالیان پیش با کمبود بودجه دست و پنجه نرم می‌کند و این وضعیت همچنان ادامه دارد. دغدغه‌های معیشتی فرهنگیان شاغل و بازنشسته بارها به حرکت‌ها و تجمع‌های اعتراضی منجر شده است.
بودجه وزارت آموزش و پرورش در سال ۹۸ به نسبت سال پیش افزایش یافته اما این افزایش کمتر از نصف میزان تورمی است که مراجع رسمی اعلام می‌کنند.
مطابق شواهد موجود، تاخیر در پرداخت برخی مطالبات فرهنگیان شاغل و بازنشسته که در سال‌های گذشته با انتقادها و حرکت‌های اعتراضی زیادی همراه بود در سال جاری ادامه خواهد داشت، و احتمال وخیم‌تر شدن اوضاع به دلیل فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها بر دولت دور از انتظار نیست.
خبرگزاری دولتی ایرنا، دوشنبه ۱۶ اردیبهشت در گزارشی زیر عنوان “فرهنگیان و دغدغه‌هایی که پایان ندارد” با اشاره به مطالبات صنفی و معیشتی فرهنگیان نوشت: «این درخواست و دغدغه همواره از سوی آنان مطرح بوده که حقوق و مزایای آنها متفاوت با دیگر کارکنان دولت است و شرایط به گونه‌ای است که حتی به احکام صادره که کاملا قانونی است هم اهمیتی داده نمی‌شود.»
وزارت آموزش و پرورش با یک میلیون و ۷۰۰ هزار معلم و فرهنگی شاغل و بازنشسته وزارت‌خانه‌ای بسیار پرجمعیت محسوب می‌شود که وظیفه رتق و فتق امور ۱۴ میلیون دانش‌آموز در دوره‌های مختلف آموزشی را بر عهده دارد.
تبعیض میان فرهنگیان و دیگر شاغلان دولت
یکی از گلایه‌های سابقه‌دار کارکنان آموزش و پرورش تبعیض میان آنها و دیگر شاغلان بخش دولتی است؛ به عنوان مثل پاداش پایان خدمت فرهنگیان به طور معمول با چند ماه تاخیر پرداخت می‌شود، در حالی که دیگر کارکنان دولت معمولا بلافاصله پس از بازنشستگی پاداش خود را دریافت می‌کنند.
به جز ناکارآمدی و سوءمدیریت مدیران سیستم آموزشی جمهوری اسلامی که گزارش‌های زیادی در مورد آن در رسانه‌های حامی و مخالف دولت منتشر شده، کمبود بودجه وزارت آموزش و پرورش از سالیان پیش به عنوان معضلی ریشه‌دار مطرح بوده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی زمانی در جریان بررسی بودجه پیشنهادی سال ۹۵ در گزارشی با اشاره به حقوق فرهنگیان نوشته بود: «با وجود افزایش نسبی حقوق و مزایا، از آنجا که کارکنان وزارت آموزش و پرورش مانند کارکنان سایر وزارت‌خانه ها از مزایایی چون ماموریت، کارانه و اضافه‌کاری بهره‌مند نیستند بی‌تردید میانگین حقوق و مزایای آنان از میانگین هزینه زندگی یک خانواده شهری کمتر است، در نتیجه کاهش جاذبه شغل معلمی و نارضایتی همکاران فرهنگی از اولین نتایج این اختلاف است.»
به گزارش خبرگزاری ایرنا ۹۸ درصد از کل بودجه وزارت آموزش و پرورش صرف هزینه‌های پرسنلی می‌شود و به این ترتیب برای این وزارت‌خانه نه بودجه‌ای برای ارتقاء سطح کمی و کیفی نظام آموزشی باقی می‌ماند و نه پولی برای مخارج بسیار ضروری مانند ترمیم و تجهیز واحدهای آموزشی.
هزینه‌های رو به رشد، بودجه رو به کاهش
بنابر این گزارش سهم هزینه حقوق و مزایای کارکنان آموزش و پرورش از سال ۹۴ به این سو مدام رو به رشد بوده و از حدود ۸۹ و نیم درصد به بیش از ۹۳ درصد در سال ۹۶ افزایش یافته است.
از زمان آغاز کار دولت یازدهم در سال ۹۲ کسری بودجه وزارت آموزش و پرورش با اندکی افت و خیز رو به افزایش بوده و از یک هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان به پنج هزار میلیارد تومان در سال ۹۶ رسیده است.
هنوز آمار رسمی و نهایی در مورد کسری بودجه نظام آموزشی در سال گذشته منتشر نشده اما شواهد نشان می‌دهد که این رقم می‌تواند بسیار فراتر از کسری سال قبل باشد.
در قانون مصوب بودجه سال پیش، بودجه وزارت آموزش و پرورش ۴۹ هزار میلیارد تومان تعیین شد. خبرگزاری دولت می‌گوید، علی الهیار ترکمن، معاون برنامه‌ریزی و منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش به تازگی اعلام کرده که این وزارت‌خانه در سال گذشته نزدیک به ۳۵ هزار میلیارد تومان دریافت و با آن بخشی از مطالبات فرهنگیان را پرداخت کرده است.
با توجه به این ارقام، کسری بودجه وزارت آموزش و پرورش در سال پیش می‌تواند دو تا سه برابر سال ۹۶ باشد. به نوشته ایرنا در سال ۹۷ نزدیک به یک هزار میلیارد تومان از منابع صندوق ذخیره ارزی و تنخواه دولت برای “پرداخت مطالبات حق‌الزحمه امتحانات، حق‌الزحمه حق‌التدریسی‌ها و سرباز معلمان و نیروی خرید خدمات آموزشی” اختصاص یافته است که کسری بودجه را کمی کاهش می‌دهد.
در حالی که مرکز آمار ایران میانگین میزان تورم در سال گذشته را ۲۷ درصد اعلام کرده، کل اعتبارات وزارت آموزش و پرورش در سال ۹۸ اندکی بیش از ۵۶ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که به نسبت سال قبل فقط حدود ۱۱ درصد بیشتر است.
طرح‌های بلاتکلیف به خاطر کسری بودجه
بلاتکلیف ماندن طرح رتبه‌بندی معلمان نمونه‌ای روشن از معضل کمبود بودجه و فشار ناشی از آن بر گرده شاغلان نظام آموزشی ایران است؛ مرحله اول این طرح سال ۹۴ با اختصاص یک هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان اجرا شد که طی آن حقوق فرهنگیان به طور میانگین ۴۰۰ هزار تومان در ماه افزایش یافت.
ادامه اجرای این طرح به دلیل کمبود بودجه متوقف شد. اظهارات اخیر وزیر آموزش و پرورش، محمد بطحایی که هفته معلم اعلام کرد در دیدار با رئیس جمهور “درخواست مساعدت” برای ادامه اجرای این طرح را مطرح کرده، نشان از بلاتکلیفی آن دارد.
با توجه به تشدید تحریم‌های آمریکا که درآمدهای ارزی دولت را به شدت کاهش داده احتمال اختصاص بودجه کافی به وزارت آموزش و پرورش خیلی بعید خواهد بود.
پیش‌بینی‌ها در مورد افزایش شدید تورم و کاهش چشمگیر رشد اقتصادی حاکی از ادامه وضعیت بحرانی اقتصادی ایران در سال جاری است و با این چشم‌انداز کمبود بودجه نه فقط گریبان وزارت آموزش و پرورش را بیش از پیش می‌گیرد که بخش‌های دیگر را نیز بی‌نصیب نمی‌گذارد.
خبرگزاری رویترز نهم اردیبهشت به نقل از جهاد آزور، مدیر بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی صندوق بین‌المللی پول گزارش داد که میزان تورم در ایران برای دومین سال پیاپی روندی صعودی خواهد داشت و می‌تواند به چهل درصد و حتی بیشتر برسد.
صندوق بین‌المللی پول در گزارش سالانه خود از “چشم‌انداز اقتصادی جهان” که اوایل ماه آوریل منتشر شد پیش‌بینی کرده که رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۱۹ به منفی شش درصد برسد.
افزایش اعتراض‌های صنفی فرهنگیان
هفته گذشته اغلب استان‌ها و شهرهای ایران شاهد تجمع اعتراضی سراسری فرهنگیان در روز معلم بودند. معلمان و فرهنگیان معترض به دعوت “شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران” مقابل اداره‌های کل آموزش و پرورش استان‌ها و شهرهای مختلف تجمع کردند و خواستار رسیدگی به وضعیت خود شدند.
خبرگزاری ایلنا مهم‌ترین خواسته‌های فرهنگیان را “بهبود سطح معیشت معلمان شاغل و بازنشسته، لغو خصوصی‌سازی و ارائه آموزش رایگان کیفی به همه دانش‌آموزان، اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، پرداخت مطالبات آموزش و پرورش توسط دولت و آزادی تشکل‌یابی” گزارش کرده است.
بر پایه تصاویر و ویدئوهایی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، بیمه کارآمد و فراگیر، ایمن‌سازی مدارس، رفع تبعیض در ساختار آموزشی و آزادی معلمان و فعالان صنفی که در حرکت‌های اعتراضی قبلی بازداشت شده‌اند از دیگر خواسته‌های تجمع‌کنندگان بوده است.
مطابق گزارش‌ها تجمع اعتراضی فرهنگیان در برخی شهرها با دخالت ماموران امنیتی و انتظامی به خشونت کشیده و شماری از معترضان بازداشت شده‌اند.
منبع: DW
