توبیخ بدون تغییر در وضعیت زندان‌ها: برکناری دو مسوول در قبال مرگ علیرضا شیرمحمدی
۳۱ روز پس از قتل علیرضا شیرمحمدعلی زندانی عقیدتی در زندان فشافویه و به دنبال اعتراضات گسترده به موارد متعدد مرگ در زندان زندانیان سیاسی، مصطفی محبی مدیر کل زندانهای استان تهران برکنار شد و حشمت اله حیات الغیب که پیش از این مدیر کل زندانهای استان فارس بود از تاریخ سه‌شنبه ۱۱ تیر ماه جای او را گرفت اما هیچ کدام از مسوولان قوه‌قضاییه در خصوص پایان دادن به اجرا نکردن اصل تفکیک جرایم در زندان‌ها اظهار نظر نکرده و همچنان در بسیاری از زندان‌ها، زندانیان عقیدتی در کنار زندانیان با جرائم «خطرناک» نگهداری می‌شوند.
به علاوه نتایج تحقیقاتی که به دستور رییس قوه قضاییه در خصوص این قتل انجام شده، تا کنون منتشر نشده است و مشخص نیست که چه افرادی پاسخگوی این قتل هستند و آیا سیاست‌هایی برای جلوگیری از تکرار مرگ زندانیان در نظر گرفته شده است؟
یک روز قبل در تاریخ ۱۰ تیرماه، فرزادی رییس زندان تهران بزرگ (فشافویه) نیز از سمت خود برکنار شد. اعتراضات به مرگ علیرضا شیر محمدعلی در زندان فشافویه به دلیل عدم رعایت قانون تفکیک جرایم تاکنون فقط دو پیامد داشته است، تغییر رییس زندان تهران بزرگ و مدیر کل زندانهای استان تهران. با این حال هنوز تصمیمی برای اجرای کامل قانون تفکیک جرایم که در آیین‌نامه سازمان زندانهای ایران نقید شده، گرفته نشده است.
یک وکیل دادگستری که نخواست به دلایل امنیتی نامش عنوان شود با اشاره به اینکه عزل رییس زندانهای استان تهران مشکلی را در این باره حل نمی‌کند به کمپین حقوق بشر در ایران گفت: «اساسا اینکه به جای توبیخ رییس زندان و واداشتن به پاسخگویی او، رییس زندانهای یک استان تغییر کند خیلی قابل درک نیست. مگر اینکه عدم تفکیک زندانیان براساس جرم با دستور رییس زندانهای تهران بوده که البته با توجه به تجربیات سال‌ها کاری من و رفت و آمدم به زندان‌ها، اساسا ریاست اداره زندانهای یک استان نقش اجرایی ندارد و رییس هر زندان است که تصمیم گیرنده و دستور دهنده در امور زندانیان آن زندان است.»
این وکیل دادگستری که بیشتر متمرکز بر پرونده‌های حقوق بشری است به کمپین گفت: «سوال این است که اگر این مساله عدم تفکیک مورد توجه قرار گرفته پس چرا بلافاصله اقدام به انجام تفکیک در موزد سایز زندانیان سیاسی نمی‌شود؟ چیزی که این وسط اهمیت دارد اعمال قواعد و مقررات مربوط به تفکیک زندانیان سیاسی از بقیه زندانیان است که البته برداشتی که آقای اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه دارد که کلا ما زندانی سیاسی در زندانهای ایران نداریم، لابد حق دارند که تفکیکی هم صورت ندهند. البته ایشان توجهی ندارد که قانون جرم سیاسی است که تعریف می‌کند مجرمان سیاسی چه کسانی هستند نه نظر و برداشت شخصی ایشان که می‌گویند به نظر من دیگر ما زندانی سیاسی نداریم.»
خبرگزاری‌های ایران با اعلام برکناری رییس سابق سازمان زندانهای تهران نوشتند که این تصمیم به دلیل قتل علیرضا شیرمحمد علی اتفاق افتاده است. خبرگزاری دولتی ایرنا نیز در خبری با معرفی رییس جدید سازمان زندانهای تهران، دلیل برکناری مصطفی محبی را نتیجه بررسی کمیته ویژه‌ای دانسته که برای بررسی علت قتل شیرمحمدعلی در زندان از سوی رییس قوه قضاییه تشکیل شده بود.
علیرضا شیرمحمدعلی زندانی عقیدتی ۲۱ ساله، در تاریخ ۲۰ خرداد ماه از سوی دو زندانی با جرم‌های قتل و مواد مخدر در زندان فشافویه تهران با ضربات چاقو به قتل رسید. دلیل این قتل عدم رعایت قانون تفکیک جرایم در زندان و نگهداری زندانیان پرخطر در کنار زندانیان سیاسی و عقیدتی است. نکته‌ای که بارها زندانیان سیاسی و حتی علیرضا شیرمحمدعلی پیش از فوتش آن را از مقامات زندان خواسته بود اما هرگز عملی نشد.
مصطفی محبی از سال ۱۳۹۵ به عنوان رییس سازمان زندانهای ایران مشغول به کار شد و کمتر از سه سال بعد از کار برکنار شد. اما اکنون مشخص نیست پس از برکناری از این سمت کلیدی، چه سمت تازه‌ای به آقای محبی واگذار شده است. مصطفی محبی یک روز پیش از برکناری خود، فرزادی رییس زندان تهران بزرگ را از سمت خود برکنار کرد. فرزادی در بهمن ۹۶ به عنوان رییس زندان تهران بزرگ انتخاب شد ولی کمتر از دو سال بعد از سمتش برکنار شد. او پیش از ان به مدت ۹ سال مدیر زندان مرکزی کرمانشاه و چهار سال نیز رییس اردوگاه کار درمانی کرمانشاه بوده است.
و اما حشمت الله حیات الغیب، رییس جدید زندانهای استان تهران پیش از این رییس سازمان زندانهای استان فارس بوده اما اطلاعات جزی‌تری از او در دست نیست. در دوره ریاست او مهدی حاجتی عضو جوان شورای شهر شیراز به زندان عادل آباد فرستاده شد که اکنون در کنار زندانیان با جرم‌های پرخطر نگهداری می‌شود. در زندان عادل آباد شیراز نیز مانند زندان فشافویه و خیلی از زندانهای دیگر قانون تفکیک جرایم رعایت نمی‌شود و زندانیان سیاسی و غیرسیاسی، بهاییان و نوکیشان مسیحی در کنار زندانیان پرخطر ، قتل و مواد مخدر نگهداری می‌شوند.
نتیجه قتل یک زندانی فقط برکناری دو مسوول
علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی ۲۱ ساله و تک فرزند در تاریخ ۲۴ تیرماه ۹۷ بازداشت شد و پس از ۳۶ روز انفرادی به اندرزگاه ۱۱ در تیپ یک زندان فشافویه منتقل شد. یک منبع پیش از این به کمپین گفته بود در هیچ‌کدام از تیپ‌ها (بندهای) زندان تهران بزرگ اصل تفکیک جرایم طبق آیین‌نامه سازمان زندان‌ها رعایت نمی‌شود و زندانیان عقیدتی و سیاسی در کنار زندانیان پرخطر و با جرایم مواد مخدر و قتل نگهداری می‌شوند. در این زندان دراویش، زندانیان اعتراضات دی ماه ۹۶ و مرداد ۹۷ به صورت پراکنده در تیپ‌ها (بندهای) مختلف نگهداری می‌شوند.
علیرضا شیرمحمدی به اتهامات «توهین به مقدسات»، «توهین به رهبری» و «فعالیت تبلیغی علیه نظام» از طریق فعالیت در فضای مجازی به هشت سال زندان محکوم شد. دادگاه تجدیدنظر او قرار بود در تاریخ ۱۸ تیرماه در شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر تشکیل شود که او پیش از آن کشته شد.
مدتی پس از مرگ شیرمحمد علی، عبدالکریم حسین زاده رییس فراکسیون حقوق شهروندی مجلس طی نامه‌ای به رییس قوه قضاییه مرگ چند زندانی در طول سال‌های گذشته را «نشانه‌ای از یک مشکل جدی» در بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها دانست. با این حال حسین زاده هیچ اشاره‌ای نکرد که این مرگ‌ها ناشی از چه مشکل جدی است.
حسین‌زاده در بخشی از این نامه خطاب به رییس قوه قضاییه خواسته بود تا درباره قتل علیرضا شیر محمد علی در زندان تهران بزرگ وگزارش‌هایی که متعاقب آن از وضعیت نگهداری زندانیان در این زندان و برخی زندانهای دیگر منتشر شد، دستور پیگیری صادر شود.
مهناز سرابی مادر علیرضا شیرمحمدعلی در نامه‌ای به رییس قوه قضاییه از او پرسید «چرا رییس زندان در جریان مرگ فرزندش سهل انگاری کرده است؟ وقتی از بچه من هفت دقیقه خون می‌رفت افسر نگهبان کجا بوده و چرا بد با یک گارد ویژه آمده؟ چرا جوان ۲۱ ساله من اینگونه باید سلاخی شود؟»
مادر شیرمحمدعلی در گفت‌وگویی با سایت جماران در پاسخ به این سوال که پیگیری نهادهایی مثل کمیسیون قضایی و .. مجلس به کجا کشیده، گفته بود خبر ندارد «چون همه‌اش با قرص اعصاب خوابم. من را در جریان روند پروندع علیرقا قرار نمی‌دهند.»
۳۱ روز پس از قتل شیرمحمدعلی اما تنها پاسخ رییس قوه قضاییه تعویض رییس سازمان زندانهای تهران است با این حال جایگزین او نیز کسی است که حداقل در یکی از زندانهای دوران ریاست پیشین خود «زندان عادل آباد شیراز» و به گفته برخی از زندانیان سابق آن زندان تفکیک جرایم صورت نمی‌گیرد و زندانینا پرخطر در کنار زندانیان سیاسی نگهداری می‌شوند.
با این حال غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه روز ۱۰ تیرماه و یک روز پیش از برکناری رییس سازمان زندانهای تهران به دلیل قتل شیرمحمد علی مدعی شد که ایران زندانی سیاسی ندارد. او در جلسه مطبوعاتی خود در پاسخ به این سوال که چرا بعضی از زندانیان سیاسی در کنار زندانیان دیگر نگهداری می‌شوند گفت: «ما زندانی سیاسی نداریم و این‌ها کسانی‌اند که جرم علیه امنیت انجام داده‌اند. اهتمام قوه قضائیه جداسازی زندانیان بر اساس نوع جرم است و درصد قابل قبولی محقق شده و رخ داده و در زندان‌ها به‌ویژه در تهران در بخش‌های مختلف افراد با جرم‌های مختلف جداسازی شده‌اند.»
سخنگوی قوه قضاییه در حالی این ادعا را مطرح کرد که در حال حاضر بسیاری از زندانیان سیاسی در زندان های اوین، قرچک ورامین، فشافویه و در زندانهای شهرستان‌ها به سر می‌برند. و به گواه آنها در هیچ‌کدام از این زندان‌ها تفکیک جرایم صورت نمی‌گیرد.
منبع: کمپین حقوق بشر
