آتش‌بسی شکننده بین آذربایجان پیروز و ارمنستان مغلوب
تظاهرات در ایروان، پایتخت ارمنستان ادامه دارد. معترضان خواستار کناره‌گیری نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان شده‌اند. کارشناسان توافق صلح ناشی از شکست نظامی ارمنستان در رویارویی با جمهوری آذربایجان را شکننده می‌دانند.
نیروهای صلح‌بان روسیه راهی منطقه قره‌باغ شده‌اند. در ایروان و دیگر نقاط ارمنستان به‌رغم صدور حکم منع تجمعات، اعتراضات ادامه دارد.
شماری از رهبران اپوزیسیون ارمنستان به اتهام تبلیغ برای آشوب و قیام علیه دولت دستگیر شده‌اند. توافق روز نهم نوامبر سه کشور ارمنستان، جمهوری آذربایجان و روسیه گرچه به جنگ و رویارویی شش هفته‌ای در منطقه قره‌باغ پایان داد، اما زمینه برقراری صلحی پایدار را فراهم نساخت.
مردم در خیابان‌های ایروان، علیه نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان شعار داده، او را “خائن” نامیده و خواستار برکناری او شده‌اند.
پاشینیان با انتشار یک پست در شبکه فیسبوک اعلام کرده است که زیر فشار مسئولان ارتش این کشور ناگزیر به اتخاذ چنین تصمیمی شده است.
نخست‌وزیر ارمنستان در توضیح نوشته است که بنا بر ارزیابی سران ارتش، ادامه جنگ با آذربایجان می‌توانست باعث از دست رفتن کامل منطقه قره‌باغ گردد و از این رو، او تن به این توافق‌نامه داده است.
یک توافق و چند پرسش
با مشارکت و میانجیگری روسیه، دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر آتش بس به توافق رسیدند. توافقی که به معنای واگذاری بخش قابل ملاحظه‌ای از منطقه مورد مناقشه قره‌باغ به آذربایجان است.
پاشینیان در پست فیسبوکی خود اعلام کرده است که منطقه کوهستانی استپاناکرت در خطر بوده است. ادامه جنگ می‌توانسته منجر به پیشروی نیروهای نظامی آذربایجان در منطقه قره‌باغ شده و عملا باعث از دست رفتن مارتونی و آسکران گردد. در چنین حالتی شکست نظامی ارمنستان در جنگ ابعاد گسترده‌تری می‌یافت.
نخست‌وزیر ارمنستان تاکید کرده است که پس از مشورت با رئیس ستاد کل نیروهای مسلح این کشور ناگزیر متن توافق‌نامه را امضا کرده است.
بر اساس این توافق‌نامه بخشی از مناطقی که ارتش آذربایجان ظرف هفته‌های گذشته به تصرف خود در آورده تحت کنترل باکو درخواهد آمد.
به این ترتیب قرار است که کنترل شهر کلبجر، آغدام و گذرگاه لاچین در چند مرحله و تا پایان ماه نوامبر به جمهوری آذربایجان واگذار شود.
صلح‌بانان روسیه و ترکیه
در بند سه توافق سه‌جانبه روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان آمده است که نظارت بر آتش‌بس برعهده ارتش روسیه خواهد بود. قرار شده است که ۱۹۶۰ سرباز روسیه در این منطقه مستقر شوند.
در توافق صلح سه کشور، سخنی از حضور نظامی ترکیه در این منطقه نیامده است. این در حالی است که قرار است نظارت بر حفظ آتش بس به طور مشترک توسط ارتش روسیه و ترکیه صورت گیرد.
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه که در باکو به سر میبرد اعلام کرده است که درباره تشکیل یک نیروی مشترک صلح‌بان قرار است هیاتی از روسیه روز جمعه ۱۳ نوامبر راهی ترکیه شود.
هدف از این دیدار، گفت‌وگو بر سر ایجاد یک ستاد مشترک نظارت بر آتش‌بس در منطقه قره‌باغ اعلام شده است. چاووش‌اوغلو اعلام کرده است که این ستاد با استفاده از پهپاد و سایر امکانات بر روند حفظ آتش بس نظارت خواهد کرد.
وزیر امور خارجه ترکیه گفته است: «امیدوارم که ارمنستان از خطاهای خود آموخته باشد.» چاووش‌اوغلو در عین حال بار دیگر ارمنستان را تهدید کرده است که هرگاه این کشور توافق آتش‌بس را نقض کند، «بهای آن را پرداخت خواهد کرد.»
صلحی ناپایدار
کارشناسان گروه بین‌المللی بحران بر این باورند که توافق امضا شده بین سه کشور روسیه، آذربایجان و ارمنستان، توافقی ناپایدار و شکننده است.
بر اساس گزارش کارشناسان این گروه، آذربایجان در جنگ بر سر منطقه قره‌باغ به طور نظامی پیروز شده و ارمنستان متحمل “شکستی ویرانگر” شده است.
به باور کارشناسان این گروه توافقی که برخاسته از شکست و “تحقیر” یک طرف باشد، نمی‌تواند زمینه مناسبی برای برقراری صلحی‌پایدار تلقی گردد.
بر اساس این توافق‌نامه سربازان روس برای مدت پنج سال در گذرگاه مرزی لاچین که استاپانکرت را از درون خاک آذربایجان به ارمنستان وصل می‌کند، مستقر خواهند شد. پیش‌بینی شده است که در صورت لزوم، ماموریت سربازان روسیه می‌تواند برای مدت پنج سال دیگر نیز تمدید شود.
منبع: DW
