نتایج مذاکرات برجام؛ توافق گامبهگام یا لغو همه تحریم‌ها؟
دور چهارم مذاکرات برجام به پایان رسیده است. گفته می‌شود طرفین برای “مشورت‌های نهایی” به کشورهایشان بازمی‌گردند. نتیجه مشخص این چهار دور از گفت‌وگوها رسانه‌ای نشده است. به‌رغم آن از توافق گامبهگام سخن می‌رود.
از زمان آغاز دور چهارم مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین حدود دو هفته می‌گذرد. گفت‌وگوها در چند سطح دنبال شده‌اند.
از یکسو، نمایندگان سیاسی کشورهای ذیربط در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ در سطح معاونان وزارت امور خارجه تشکیل جلسه داده بودند و از سوی دیگر، نشست کارشناسان این کشورها در سه کارگروهی برگزار شده است که برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای و پایبندی ایران به تعهدات برجامی تشکیل شده بودند.
عباس عراقچی، معاون سیاسی محمدجواد ظریف گفته است که روز چهارشنبه ۱۹ مه (۲۹ اردیبهشت) نمایندگان سیاسی کشورهای ۴+۱ و به موازات آن‌ها نمایندگان آمریکا برای رسیدن به جمع‌بست این چهار دور از گفت‌وگوها تشکیل جلسه خواهند داد.
پس از آن قرار است که هیات‌های سیاسی کشورهای ذیربط برای مشورت با دولت‌های خود به کشورهایشان بازگردند.
عراقچی گرچه از پیشرفت‌هایی در مذاکرات سخن گفته، اما به “چند موضوع کلیدی” اشاره کرده که هنوز لاینحل باقی مانده‌اند.
بنا بر اظهارات معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران، تصمیم‌گیری درباره “این چند موضوع کلیدی” منوط به مشورت با رهبران این کشورها است.
توضیحی پیرامون این چند موضوع کلیدی از سوی هیات سیاسی جمهوری اسلامی در مذاکرات وین ارائه نشده است.
خامنه‌ای و مذاکرات برجام
همزمان با پیشرفت گفت‌وگوها در دور چهارم کمیسیون مشترک برجام در وین، حسن روحانی روز ۲۹ اردیبهشت در جلسه هیات دولت اعلام کرد که نتایج این گفت‌وگوها با نظارت و صلاح‌دید خامنه‌ای دنبال می‌شود.
روحانی از موفقیت ایران در گفت‌وگوهای برجام سخن گفته و اعلام کرده است که این مذاکرات با هدایت رهبری بوده است. او گفته است: «قدم به قدم خدمت آقا رفتیم که روسای قوا هم بودند و ایشان در مراحل مختلف چه به صورت کتبی و چه شفاهی به ما کمک کردند.»
رئیس جمهور ایران تاکید کرده است که این دستورات “مرحله به مرحله” اجرا شده است و «همیشه اینگونه بوده که رهبری هدایت و کمک کرده» است.
توافق گامبهگام یا لغو یکجای تحریم‌ها
سرگئی ریابکوف، معاون وزارت امور خارجه روسیه از اقدامات گامبهگام ایران و آمریکا بر سر احیای توافق هسته‌ای سخن گفته است.
ریابکوف تاکید کرده است: «از نقطه نظر ما، بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای موضوعی کلیدی است که باید حل شود. از سوی دیگر، گفت‌وگوهای وین همه آن مسائلی را شامل می‌شود که ناظر بر بازگشت ایران به تعهدات پیش‌بینی شده در توافق هسته‌ای است. ما بر همزمانی و تطابق این گام‌ها اصرار داریم، گرچه می‌دانیم که ایران معتقد است، آمریکا باید بی‌درنگ همه تحریم‌ها را لغو کند.»
معاون سیاسی وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرده است که در دیدار روز پنجشنبه ۲۰ مه وزیران امور خارجه دو کشور روسیه و آمریکا در ریکیاویک، پایتخت ایسلند، موضوع توافق هسته‌ای ایران نیز مطرح خواهد شد.
این نخستین دیدار بین سرگئی لاوروف و آنتونی بلینکن، پس از شروع دوره زمامداری دولت بایدن است. این دو البته پیش از این با یکدیگر تماس تلفنی داشته‌اند.
اختلاف در میان جناح‌های سیاسی در ایران
توافق گامبهگام با آمریکا بر سر بازگشت به برجام، از جمله مسائلی است که جناح‌هایی در ایران مخالف آن هستند. عراقچی و همچنین سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بارها از لغو همه تحریم‌ها سخن گفته‌اند.
سایت “انتخاب” روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت به اظهارات محمود نبویان، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی ایران پرداخته است.
نبویان از جمله کسانی است که بر این باورند همه تحریم‌ها باید لغو شوند و از این رو، مذاکره با آمریکا را ضروری نمی‌دانند. او گفته است: «راستی‌آزمایی در کوتاه مدت شدنی نیست و آمریکا باید همه تحریم‌های ایران را به طور کامل و یکجا لغو کند.»
او گفته: «قرار نیست امروز آمریکایی‌ها یکی از تحریم‌های ما را لغو کنند و چند ماه بعد آن هم اگر تمایل داشتند، تحریم دیگری را بردارند.»
نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی از ۱۶۰۰ تحریم سخن گفته است. او می‌گوید آمریکایی‌ها از ۱۵۰۰ تحریم سخن می‌گویند. نبویان تاکید کرده است که مجلس از تیم مذاکره کننده انتظار دارد به آمریکایی‌ها بگویند که «تعداد تحریم‌ها ۱۶۰۰ مورد است.»
باید یادآور شد که آمریکا بخشی از تحریم‌ها را که ناظر بر فعالیت‌های موشکی ایران، حمایت از تروریسم و یا موارد مربوط به نقض حقوق بشر در این کشور می‌شوند، شامل تحریم‌های برجامی وضع شده از سوی دولت ترامپ نمی‌داند.
نبویان در بخش دیگری از سخنان خود از عملکرد ظریف و روحانی انتقاد کرده و گفته است: «این جهنم و بلای اقتصادی را با سیاست‌های غلط‌‌تان سر مردم آوردید…متاسفانه ضعف عملکرد دولت و ضرباتی که روحانی و ظریف به کشور زدند، باعث شد همه چیز در این مملکت نابود شود و ۵۰ سال طول می‌کشد وضعیت کشور به حالت عادی بازگردد.»
از سوی دیگر، خبرگزاری دانشجویی ایران “ایسنا” خبر دیدار مجید تخت روانچی، سفیر جمهوری اسلامی در سازمان ملل با کریس مورفی، سناتور دموکرات آمریکایی را تایید کرده است.
شاهرخ ناظمی، رایزن مطبوعاتی نمایندگی ایران در سازمان ملل گفته است که این دیدار به طور مجازی صورت گرفته است.
گفته می‌شود مسائلی همچون مذاکرات هسته‌ای در وین و همچنین موضوع تبادل زندانیان در این گفت‌وگو مطرح شده است.
منبع: DW
