از پناهجویی تا اوج

آبهیمانیو میشرا، شطرنج باز مهاجر هندی تبار آمریکایی، رکورد جوانترین استاد بزرگ شطرنج را فقط با ۱۲ سال و ۴ ماه شکست و با حمایت خانواده‌اش قصد دارد تا در زمرۀ سوپر استاد بزرگان جهان هم قرار بگیرد. (شطرنجبازانی با ریتینگ جهانی ۲۷۰۰+)

این مسیری است که توسط بسیاری از خانواده‌های مهاجر، همزمان با شروع زندگی در کشورهای جدید در پیش گرفته شد.

در سالهای اخیر، نسلی جدید از کودک شطرنجبازان ایرانی با حمایت همه جانبۀ خانواده‌هایشان به عناوینی در دنیای شطرنج دست یافتند که در سالهای آغازین بازگشایی فدراسیون شطرنج، کسی خواب آن را هم نمی‌دید.

دلسوزی والدین، ورود کامپیوتر به عرصۀ آموزش و بکار بستن شیوه‌های نوین مدیریت ورزشی کودکان توسط خانواده‌ها به بار نشست و پرهام مقصودلو به عنوان قهرمانی جوانان جهان رسید و علیرضا فیروزجا مرزهای سوپر استادبزرگی را نیز درنوردید تا جایی که به عنوان جدی‌ترین رقیب احتمالی «مگنوس کارلسن» و قهرمان بعدی جهان هم شناخته می‌شود.

اما مسائل سیاسی در ایران همواره عامل توقف ورزشکاران ایرانی بوده است. برای سفرهای خارجی و رقابت با نمایندگان اسرائیل، در هر رشته‌ای که باشید، آیندۀ تیره و تاری پیش رویتان خواهد بود. به همین خاطر نسل طلایی شطرنج ایران به ناچار قید بازی زیر پرچم وطن را زدند و در خارج از ایران شانس خود را دنبال می‌کنند. عده‌ای هم که در ایران مانده‌اند دچار رکود هستند و آیندۀ نامعلومی پیش رو دارند.

بدون شک این نوابغ نمایندۀ آن دسته از کودکانی هستند که به دلایل واضح، هرگز شانس بروز استعدادهایشان را در ایران نیافتند. بسیاری از آنها اکنون در خارج از ایران و در وضعیت پناهجویی یا مقیم در کشور سوم حضور دارند که در صورت استعدادیابی امکان رشد و پیشرفت را خواهند یافت.

بر خلاف تصور عموم، برای رشد در شطرنج نیاز به استعداد ذاتی یک نابغۀ شطرنجباز نیست. در سال ۲۰۱۷، اندرس اریکسون در کتابی با عنوان «Peak» یا «نقطه‌ی اوج» شیوه‌ای از آموزش در منزل را مورد ارزیابی دقیق قرار داد و به نتایج جالبی رسید که برای تمامی والدینی که به رشد و شکوفائی کودکان خویش علاقمند هستند مفید خواهد بود.

به نظر اریکسون پیشرفت شامل سه مرحله‌ی زیر است: 

• تحریک کنجکاوی

• آغاز تمرین و آموزش‌های جدی

• درگیر شدن و پای‌بندی به آن (انضباط)

این روند به‌طور معمول از کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز می‌شود و حداقل برای ده سال ادامه می‌یابد تا کودک به تخصص کافی دست یابد و از آنجا به بعد با ریتم منظمی ادامه پیدا خواهد کرد. در جریان طی این مسیر و در پی دستیابی به کمال و کسب مهارتهای حرفه‌ای، از مرز توانائی‌های خود عبور می‌کنند. سرانجام نه تنها محدویت‌های شخصی خود بلکه محدودیت حوزه‌ای که در آن در حال تلاش هستند را نیز شکسته و توسعه می‌دهند و با این ترتیب سهم بی‌نظیر و برجسته‌ای را برای خود، خانواده و جهانیان به ارمغان می‌آورند.

به نظر اریکسون والدین نقش اساسی در رشد کودک دارند. آنها با وقت گذاشتن، عشق، توجه و تشویق فرزندان، کانون توجه آنان را هدایت می‌کنند. 

اکنون کلیسای جامع قصد دارد تا با همکاری والدین دلسوز و مشتاق، نقطۀ شروعی برای رشد کودکان در شطرج ایجاد نماید. خبرهای بعدی را در این زمینه دنبال نمایید.

پژمان صفایی