انتقال گنجینه سه‌هزار ساله ایران به چین و عدم بازگشت و پاسخگویی مسئولین
گنجینه سه‌هزار ساله ایران پس از انتقال به چین، تاکنون بازنگشته و مسئولین از پاسخگویی شفاف خودداری می‌کنند.
در سال‌های اخیر، ایران میزبان رویدادهایی بوده که میراث تاریخی و فرهنگی کشور را در معرض خطر قرار داده‌اند. یکی از مهم‌ترین این رویدادها، انتقال تعدادی از آثار باستانی ارزشمند ایرانی از جمله جام زرین هخامنشی و مجموعه‌ای از اشیای سه‌هزار ساله، به کشور چین تحت عنوان «نمایشگاه شکوه ایران باستان در چین» در سال ۱۴۰۲ بوده است. با گذشت دو سال از این انتقال، این آثار هنوز به ایران بازنگشته‌اند و سکوت نهادهای رسمی و فرهنگی کشور، سوالات جدی و نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان کارشناسان و علاقه‌مندان میراث فرهنگی برانگیخته است.
در اواخر سال ۱۴۰۲، مجموعه‌ای از آثار باستانی متعلق به ایران، شامل قطعاتی از دوره‌های ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی، برای شرکت در نمایشگاهی با عنوان «شکوه ایران باستان» به یکی از موزه‌های ملی چین منتقل شد. در راس این مجموعه، جام زرین هخامنشی قرار داشت؛ اثری بی‌بدیل از هنر فلزکاری ایران باستان که از نظر تاریخی و هنری، ارزش بی‌نظیری دارد.
مصوبه خروج آثار تاریخی ایران به مقصد چین با استناد به اصل ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به امضای «محمد مخبر» معاون اول دولت ابراهیم رئیسی، در هیئت‌وزیران به تصویب رسید و ابلاغ شد. بر پایه همین مجوز، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اقدامی رسمی، ۲۱۱ اثر تاریخی را به همراه پنج اثر بازآفرینی‌شده برای به نمایش گذاشتن در نمایشگاه «شکوه ایران باستان در چین» به این کشور منتقل کرد.
طبق اعلام اولیه سازمان میراث فرهنگی، این آثار قرار بود در ابتدا حداکثر ظرف سه ماه به کشور بازگردانده شوند اما پس از آن به مدت شش ماه تمدید شد. در خرداد ۱۴۰۳ نیز قرارداد مذکور مجدد به مدت شش ماه تمدید شد. با این حال اکنون با گذشت حدود دو سال از انتقال این آثار به کشور چین، هیچ گزارشی از بازگشت این آثار منتشر نشده و پیگیری رسانه‌ها و فعالان فرهنگی نیز با پاسخ‌های مبهم و غیرشفاف از سوی مسئولان مواجه شده است.
کارشناسان میراث فرهنگی، نسبت به احتمال باقی‌ماندن یا واگذاری این آثار به نهادهای چینی هشدار داده‌اند. برخی منابع غیررسمی از احتمال تهاتر این آثار با منافع اقتصادی یا سیاسی در روابط دوجانبه سخن گفته‌اند، ادعایی که تاکنون از سوی مسئولان رد یا تایید نشده است.
دکتر «ناصر کاویانی» باستان‌شناس و پژوهشگر ایرانی، در گفت‌وگویی با رسانه‌ها عنوان کرد: «انتقال چنین گنجینه‌ای بدون شفافیت، نظارت و تضمین بازگشت، برخلاف اصول حفاظت از میراث فرهنگی و مصالح ملی است. سکوت در برابر این مسئله، می‌تواند به از دست رفتن بخش مهمی از هویت تاریخی ما منجر شود.»
کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز خواستار شفاف‌سازی در خصوص سرنوشت این آثار شده‌اند. تاکنون هیچ نهاد رسمی از جمله وزارت میراث فرهنگی، وزارت امور خارجه یا گمرک جمهوری اسلامی، اطلاع‌رسانی دقیقی ارائه نکرده‌اند. با توجه به اهمیت این آثار به عنوان بخشی از میراث جهانی و متعلق به مردم ایران و تاراج بسیاری از اموال و میراث فرهنگی ایران توسط نظام جمهوری اسلامی، مطالبه بازگشت فوری و بدون قید و شرط آن‌ها، باید به یکی از اولویت‌های ملی تبدیل شود.
