طرح نمایندگان مجلس برای کوپنی کردن بنزین
نمایندگان مجلس ایران طرحی برای کوپنی شدن دوباره بنزین ارایه کرده‌اند که گفته شده براساس آن یارانه بنزین برای همه مردم “عادلانه” توزیع می‌شود. در طرح بنزین کوپنی، هر ایرانی، روزانه یک لیتر بنزین سهمیه دارد.
به ازای هر کد ملی، در روز یک لیتر بنزین به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود. این خلاصه طرحی است که نمایندگان مجلس ارائه کرده‌اند. بر اساس پیش‌بینی ارایه‌کنندگان این طرح، هر نفر ایرانی می‌تواند به هر شکلی که می‌خواهد از سهمیه موجود در کارت خود استفاده کند یا “تمام یا بخشی از آن را به قیمت آزاد بفروشد” و یا حتی “صادر” کند.
برخی رسانه‌ها در ایران از حسینعلی حاجی‌دلیگانی، به عنوان طراح اصلی “سهمیه بندی بنزین” نام برده‌اند ولی درباره چگونگی “صادر کردن بنزین کوپنی” تا کنون جزییاتی منتشر نشده است.
به گفته حاجی‌دلیگانی،عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ایران بررسی‌ها نشان می‌دهد ۲۰ درصد مردم ایران اصلا خودرو و موتورسیکلت ندارند و ۲۰ درصد مردم هم بیش از سهمیه تعیین شده در کارت فعلی سوخت، بنزین مصرف می‌کنند.
“قشر مستضعف می‌تواند بنزین‌اش را بفروشد”
به گفته طراحان و مدافعان بازگشت بنزین کوپنی، در صورت افزایش قیمت بنزین که دولت پیگیر آن است، قشر “مستضعف” می‌تواند بنزین در اختیارش را با “قیمت آزاد” بفروشد.
قیمت بنزین کوپنی هنوز اعلام نشده و در مجلس و دولت نیز درباره آن سخنی به میان نیامده است ولی پیش‌بینی شده که روزانه مقدار مشخصی سهمیه بنزین به هر نفر ایرانی به “قیمت یارانه‌ای” اختصاص یابد. این قیمت هنوز بررسی و اعلام نشده است.
برخی رسانه‌ها از این طرح با نام طرح “اختصاص سهمیه بنزین به همه ایرانیان” نام برده‌اند. پیش از این طرح‌های مختلفی برای قیمت‌گذاری و نحوه مصرف بنزین در ایران مطرح شده و استفاده مجدد از کارت سوخت و توزیع بنزین یارانه‌ای به همه مردم در قالب کوپن مورد توجه قرار گرفته بود.
هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی با اعلام وصول این طرح که گفته شده از سوی علی لاریجانی، رییس مجلس هم پشتیبانی می‌شود، در عمل گزینه دولت حسن روحانی برای “افزایش قیمت” بنزین در سال ۹۸ را کنار گذاشته است.
در پی مخالفت مجلس با دولت برای افزایش قیمت بنزین به ۱۵۰۰ تومان و تاکید دولت بر افزایش قیمت انواع سوخت، پیشنهاد سهمیه‌بندی و فروش دو نرخی بنزین در سال ۹۸ به طور جدی مطرح شده است.
بازار مردمی خرید و فروش بنزین
در بند دوم طرح بنزین کوپنی از دولت خواسته شده تا سامانه‌ای را ایجاد کند تا شهروندان ایرانی، سهمیه مازاد خود را در آن به فروش برسانند. موضوعی که “دنیای‌اقتصاد” به نقل از اسدالله قره‌خانی الوستانی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به آن اشاره کرده است: «برخی ورود دولت و خرید سهمیه بنزین اضافی و فروش آن به افراد متقاضی بر اساس نرخ آزاد را پیشنهاد داده‌اند و برخی نیز پیشنهاد داده‌اند که بازاری به این منظور تاسیس شود و دولت در کنار دیگر افراد به‌عنوان خریدار یا فروشنده در آن حضور یابد و قیمت نیز براساس اصول عرضه و تقاضا کشف شود.»
گزارش‌ها از رشد بیش از ۸ درصدی مصرف بنزین در سال ۹۷ به نسبت سال ۹۶ حکایت دارد به طوری که تابستان امسال میزان مصرف از مرز ۱۰۰ میلیون لیتر در روز گذشت. برآورد می‌شود متوسط مصرف بنزین سال ۹۷ بین ۸۰ تا ۹۰ میلیون لیتر در روز باشد.
مصرف انرژی در ایران و قاچاق سوخت دیگر موضوعاتی است که گفته شده اصلاح سیاست‌های توزیع بنزین را ضروری کرده است. در ماه‌های اخیر به ویژه بعد از افزایش نرخ انواع ارز در ایران، رسانه‌های داخلی از افزایش قاچاق سوخت از ایران به کشورهای همسایه خبر دادند و اختلاف قیمت هر لیتر بنزین یا گازوئیل در ایران با کشورهای همسایه را تا حدود ۱۵ هزار تومان گزارش کردند؛ موضوعی که باعث “شدت گرفتن روند قاچاق سوخت” شده است.
آمار رسمی و دقیقی از قاچاق بنزین و گازوئیل در ایران نیست، اما سازمان مبارزه با قاچاق کالا و ارز، میزان آن را حدود ۱۱ میلیون لیتر در روز اعلام می‌کند؛ رقمی که برخی آمارهای تایید نشده آن را حتی تا ۳۰ میلیون لیتر در روز نیز گزارش کرده‌اند.
منبع: DW
